Podstawowymi trybami udzielania zamówień sektorowych są: przetarg nieograniczony, przetarg ograniczony i negocjacje z ogłoszeniem. Zamawiający sektorowi mają także do dyspozycji dwa tryby mniej konkurencyjne, tzn. negocjacje bez ogłoszenia i zamówienie z wolnej ręki, po spełnieniu wskazanych w ustawie PZP przesłanek ich zastosowania.
Licytacja elektroniczna i zapytanie o cenę nie są przewidziane w reżimie zamówień sektorowych, ponieważ są to tryby dedykowane dla postępowań o wartości nieprzekraczającej progów określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 PZP, natomiast w odniesieniu do dialogu konkurencyjnego, ustawodawca nie uwzględnił możliwości jego zastosowania (przy czym umożliwienie prowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego także w trybie dialogu konkurencyjnego jest jednym z postulatów zmiany ustawy PZP, zgłaszanych przez branżę energetyczną, o czym mowa m.in. w „Białej Księdze zamówień publicznych” opublikowanej w styczniu 2015 r. przez Ministerstwo Gospodarki).
Bardzo istotna w praktyce udzielania zamówień sektorowych jest możliwość zastosowania trybu zamówienia z wolnej ręki, przewidziana w art. 134 ust. 6 PZP:
6. Zamówienia sektorowego można udzielić w trybie zamówienia z wolnej ręki, jeżeli:
1) zachodzi jedna z okoliczności, o których mowa w art. 67 ust. 1 pkt 1-5 oraz pkt 8 i 9;
Wskazane powyżej okoliczności to:
a) sytuacja, gdy dostawy, usługi lub roboty budowlane mogą być świadczone tylko przez jednego wykonawcę: z przyczyn technicznych o obiektywnym charakterze (przesłankę tę szczegółowo analizowaliśmy w artykule Zamówienie z wolnej ręki – interpretacja przesłanki z art. 67 ust. 1 pkt 1 a) PZP), z przyczyn związanych z ochroną praw wyłącznych (np. praw własności rzeczy czy praw własności intelektualnej) oraz w przypadku udzielenia zamówienia w zakresie działalności twórczej i artystycznej,
b) przypadek zamówienia dotyczącego rzeczy wytwarzanych wyłącznie do celów prac badawczych, eksperymentalnych, naukowych lub rozwojowych, które mogą być wytwarzane tylko przez jednego autora,
c) przypadek przeprowadzenia konkursu zgodnie z art. 110 PZP, w którym nagrodą było zaproszenie do negocjacji w trybie zamówienia z wolnej ręki,
d) sytuacje „awaryjne”, tzn. ze względu na wyjątkową sytuację niewynikającą z przyczyn leżących po stronie zamawiającego, której nie mógł on przewidzieć, wymagane jest natychmiastowe wykonanie zamówienia, a nie można zachować terminów określonych dla innych trybów udzielenia zamówienia,
e) wcześniej prowadzone postępowania w trybie przetargu nieograniczonego lub ograniczonego – przynajmniej dwa, w których nie złożono żadnych ofert / wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, lub też wszystkie oferty odrzucono ze względu na niezgodność z opisem przedmiotu zamówienia
f) udzielanie zamówień dodatkowych zgodnie z art. 67 ust. 1 ppkt 5) PZP,
g) zamówienia na dostawy na szczególnie korzystnych warunkach w związku z likwidacją podmiotu, postępowaniem egzekucyjnym czy upadłościowym,
h) zamówienia na dostawy dokonywane na giełdzie towarowej.
2) w związku z trwającymi przez bardzo krótki okres szczególnie korzystnymi okolicznościami możliwe jest udzielenie zamówienia po cenie znacząco niższej od cen rynkowych;
Przesłanka ta pozwala na wykorzystanie szczególnej promocji cenowej, o ile będą spełnione dwa warunki: po pierwsze te szczególne okoliczności muszą istnieć przez bardzo krótki okres, a po drugie – cena musi być rzeczywiście niższa niż typowe ceny panujące w danych warunkach rynkowych.
O szczegółowych zasadach zastosowania tej przesłanki piszemy w artykule Kiedy zachodzą przesłanki do udzielenie, przez zamawiającego sektorowego, zamówienia z wolnej ręki na podstawie art. 134 ust. 6 pkt 2 PZP?
3) udziela się, w okresie 3 lat od udzielenia zamówienia podstawowego, dotychczasowemu wykonawcy robót budowlanych zamówień uzupełniających, stanowiących nie więcej niż 50% wartości zamówienia podstawowego i polegających na powtórzeniu tego samego rodzaju zamówień, jeżeli zamówienie podstawowe zostało udzielone w trybie przetargu nieograniczonego, przetargu ograniczonego lub negocjacji z ogłoszeniem, a zamówienie uzupełniające było przewidziane w ogłoszeniu o zamówieniu dla zamówienia podstawowego i dotyczy przedmiotu zamówienia w nim określonego;
4) w przypadku udzielania, w okresie 3 lat od udzielenia zamówienia podstawowego, dotychczasowemu wykonawcy dostaw, zamówień uzupełniających, stanowiących nie więcej niż 50% wartości zamówienia podstawowego i polegających na rozszerzeniu dostawy, jeżeli zmiana wykonawcy powodowałaby konieczność nabywania rzeczy o innych parametrach technicznych, co powodowałoby niekompatybilność techniczną lub nieproporcjonalnie duże trudności techniczne w użytkowaniu i dozorze, jeżeli zamówienie podstawowe zostało udzielone w trybie przetargu nieograniczonego, przetargu ograniczonego lub negocjacji z ogłoszeniem, a zamówienie uzupełniające było przewidziane w ogłoszeniu o zamówieniu dla zamówienia podstawowego i dotyczy przedmiotu zamówienia w niej określonego.
Dwie wskazane powyżej przesłanki dotyczą zamówień uzupełniających, które w reżimie zamówień sektorowych zostały uregulowane nieco inaczej niż dla zamówień klasycznych.
Przede wszystkim rozszerzono możliwość zastosowania zamówień uzupełniających także dla trzeciego podstawowego trybu udzielania zamówień sektorowych – czyli negocjacji z ogłoszeniem. Ponadto dla zamówień na dostawy zwiększono wartość możliwych zamówień uzupełniających do 50% wartości zamówienia (dla porównania w reżimie klasycznym wartość ta wynosi 20%).
Istotne jest jednak, że w reżimie zamówień sektorowych ustawodawca nie przewidział możliwości udzielenia zamówień uzupełniających w postępowaniach, których przedmiotem są usługi – umożliwienie zastosowania tej instytucji także dla zamówień na usługi również jest jednym z postulatów dotyczących zmiany ustawy PZP.
Autor: Katarzyna Dziąćko, Wawrzynowicz i Wspólnicy Sp.k.