Progi unijne stanowią minimalne wartości zamówienia, dla których stosuje się przepisy dotyczące zamówień klasycznych o wartości równej lub przekraczającej progi unijne (Dział II ustawy z dnia 11 września 2019 r. Prawo zamówień publicznych, dalej „PZP”), tzw. zamówień unijnych. Konkretne kwoty progów zostały określone w dyrektywach wymienionych w art. 3 ust. 1 PZP i aktualizowane w aktach wykonawczych Komisji Europejskiej. Aby ułatwić ustalanie aktualnych progów unijnych polskim podmiotom, Prezes Urzędu Zamówień Publicznych informuje o ich równowartości w złotych w drodze obwieszczeń publikowanych w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, które zamieszcza się na stronie internetowej Urzędu Zamówień Publicznych. Wprowadzenie procedury udzielania zamówień klasycznych o wartości mniejszej niż progi unijne (tzw. zamówień krajowych) odrębnej od procedury zamówień unijnych wprowadzono dopiero w nowym PZP – w poprzednim stanie prawnym tryby udzielania zamówień były takie same, niezależnie od wartości (z wyłączeniem trybów dedykowanych wyłącznie postępowaniom poniżej progów unijnych), jedynie z pewnymi uproszczeniami dla postępowań o mniejszej wartości. W nowym PZP ustawodawca poszedł znacznie dalej i przewidział dla postępowań krajowych procedurę w dużym stopniu uproszczoną. Według projektodawcy PZP ta uproszczona i elastyczna procedura dla zamówień krajowych ma stanowić optymalną organizację procesu udzielenia zamówienia.
Jednocześnie ustawodawca nie zdecydował się na wprowadzenie całkowicie odrębnych przepisów dla postepowań poniżej progów unijnych, co zdecydowanie ułatwiłoby prowadzenie procedury. Dużą część przepisów Działu II PZP (dotyczącego zamówień unijnych) zgodnie z art. 266 PZP stosuje się odpowiednio do udzielania zamówień krajowych, a wszelkie odrębności uproszczonej procedury uregulowano w Dziale III PZP.
Ustawa przewiduje w postępowaniu o udzielenie zamówień krajowych w art. 275 tryb podstawowy, w trzech wariantach (zamawiający musi dokonać wyboru wariantu już w ogłoszeniu o zamówieniu):
- tryb podstawowy bez negocjacji – zamawiający wybiera najkorzystniejszą ofertę bez przeprowadzenia negocjacji (tryb analogiczny do trybu przetargu nieograniczonego,
- tryb podstawowy z możliwością negocjacji – zamawiający może negocjować treść ofert w celu ich ulepszenia, o ile przewidział taką możliwość (negocjacje dotyczą wyłącznie tych elementów treści ofert, które podlegają ocenie w ramach kryteriów oceny ofert),
- tryb podstawowy z obligatoryjnymi negocjacjami – zamawiający negocjuje treść złożonych ofert w celu ich ulepszenia (negocjacje nie mogą prowadzić do zmiany minimalnych wymagań dotyczących przedmiotu zamówienia lub realizacji zamówienia określonych w opisie potrzeb i wymagań, mogą natomiast dotyczyć wszystkich pozostałych warunków zamówienia, w celu podniesienia jego efektywności ).
Dwa ostatnie tryby wyraźnie realizują podstawowy cel nowego PZP – zwiększenie dialogu zamawiającego z wykonawcami. W niniejszym tekście przedstawione zostaną elementy, które wyróżniają postępowanie o udzielenie zamówienia w trybie podstawowym bez negocjacji od udzielenia zamówienia w trybie przetargu nieograniczonego.
Brak analizy potrzeb i wymagań
Zamawiający w postępowaniu uproszczonym nie ma obowiązku dokonywać analizy potrzeb i wymagań przed wszczęciem postępowania. Może on za to – tak samo jak w postępowaniach powyżej progów unijnych – przeprowadzić wstępne konsultacje rynkowe w celu przygotowania postępowania i poinformowania wykonawców o swoich planach i wymaganiach dotyczących zamówienia.
Ogłoszenia
Ogłoszenia dotyczące zamówień krajowych publikuje się w Biuletynie Zamówień Publicznych, który jest udostępniony na stronach portalu internetowego Urzędu Zamówień Publicznych. Zamawiający ma prawo przekazać dodatkowo ogłoszenie do publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, co jest obowiązkowe w postępowaniu o udzielenie zamówienia unijnego, przy czym to przekazanie nie może nastąpić przed zamieszczeniem ogłoszenia w Biuletynie Zamówień Publicznych. W uproszczonej procedurze nie przewidziano również instytucji wstępnego ogłoszenia informacyjnego o planowanych zamówieniach lub umowach ramowych. Publikacja ogłoszenia o zamówieniu jest równoznaczna z wszczęciem postępowania (w postępowaniach w procedurze unijnej wszczęcie postępowania następuje w momencie przekazania ogłoszenia o zamówieniu Urzędowi Publikacji Unii Europejskiej).
Wadium
Kwota wadium, którą ma wnieść wykonawca, nie może być wyższa niż 1,5 % wartości zamówienia (w zamówieniach w procedurze unijnej jest to maksymalnie 3%), przy czym w pozostałym zakresie przepisy dotyczące wadium w postępowaniu o udzielenie zamówienia klasycznego o wartości unijnej albo przekraczającej progi unijne stosuje się odpowiednio.
Kwalifikacja podmiotowa wykonawców
Tak jak w poprzednim stanie prawnym, w postępowaniach w procedurze krajowej oświadczenie o niepodleganiu wykluczeniu, spełnianiu warunków udziału w postępowaniu lub kryteriów selekcji nie jest składane jako jednolity europejski dokument zamówienia JEDZ (w praktyce wzór takiego oświadczenia najczęściej przedstawia zamawiający)
Z kolei jeśli chodzi o czynność wezwania wykonawcy do złożenia aktualnych podmiotowych środków dowodowych, które mają potwierdzić okoliczności przedstawione w oświadczeniu o niepodleganiu wykluczeniu, spełnianiu warunków udziału w postępowaniu lub kryteriów selekcji, zamawiający jest zobowiązany do jej dokonania tylko wtedy, jeśli wymagał złożenia środków dowodowych w ogłoszeniu o zamówieniu lub w dokumentach zamówienia. Termin na złożenie takich środków dowodowych nie może być krótszy niż 5 dni (w procedurze unijnej jest to 10 dni).
Termin złożenia ofert
W trybie podstawowym bez negocjacji minimalny termin składania ofert jest znacznie krótszy niż trybie przetargu nieograniczonego – wynosi on 7 dni od dnia zamieszczenia ogłoszenia w Biuletynie Zamówień Publicznych, a w przypadku robót budowlanych 14 dni od dnia ogłoszenia zamówienia (w postępowaniach w procedurze unijnej podstawowy termin to 35 dni). Warto jednak zauważyć, że terminy te są analogiczne do funkcjonujących w poprzednim stanie prawnym.
Termin wyjaśnienia treści
W postępowaniu podstawowym bez negocjacji inaczej wyznaczono też termin do złożenia wiążącego dla zamawiającego wniosku o udzielenie wyjaśnienia specyfikacji warunków zamówienia (SWZ) – zamawiający jest zobowiązany odpowiedzieć na wniosek, jeśli został on złożony nie później niż na 4 dni przed upływem terminu składania ofert. Natomiast zamawiający, tak samo jak w trybie przetargu nieograniczonego, ma obowiązek udzielić wyjaśnienia niezwłocznie, ale nie później niż na 2 dni przed upływem terminu składania ofert (w postępowaniach w procedurze unijnej w/w terminy to odpowiednio 14 i 6 dni).
Termin związania wykonawcy ofertą
Skrócony został również maksymalny termin związania wykonawcy ofertą. W postępowaniu uproszczonym nie może być on dłuższy niż 30 dni od dnia upływu terminu składania ofert (w procedurze krajowej termin ten jest znacznie dłuższy – maksymalnie 90 dni). Zamawiający może wezwać wykonawcę do wydłużenia tego okresu o nie więcej niż 30 dni (w zamówieniach w procedurze unijnej 60 dni).
Termin zawarcia umowy
Na przyspieszenie postępowania uproszczonego wpływa również inny minimalny termin na zawarcie umowy w sprawie zamówienia publicznego, który – tak jak we wcześniejszym stanie prawnym – nie może być krótszy niż:
- 5 dni, jeżeli zawiadomienie to zostało przesłane przy użyciu środków komunikacji elektronicznej,
- 10 dni, jeżeli zamówienie zostało przesłane w inny sposób.
Podsumowanie
Przepisy ustanawiające procedurę dla zamówień klasycznych o wartości mniejszej niż progi unijne mają na celu odformalizowanie i uproszczenie postępowania. Krótsze terminy pozwalają na znaczne usprawnienie procedury na różnych etapach postępowania. Mimo tych odrębności, istotniejszych niż w poprzednim stanie prawnym, przepisy stosowane do udzielenia zamówienia w trybie podstawowym bez negocjacji nie różnią się poważnie od regulacji dotyczących udzielania zamówień w trybie przetargu nieograniczonego.
Autorki: Katarzyna Dziąćko, Julia Fischer, Kancelaria Wawrzynowicz & Wspólnicy Sp.k.