W dniu 13 maja 2016 r. Sejm, po trzecim czytaniu, przyjął rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych i niektórych innych ustaw, kierując go następnie do dalszych prac w Senacie. Przypominamy w związku z tym o kluczowych zmianach, które przyniesie znowelizowana PZP:

Najważniejsze zmiany wynikające z wdrożenia Dyrektyw klasycznej 2014/24/UE oraz sektorowej 2014/25/UE:

• Wprowadzenie komunikacji elektronicznej w postępowaniu o udzielenie zamówienia, dotyczącej również składania ofert oraz wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu).
• Większa elastyczność procedur udzielania zamówień publicznych, przejawiająca się w szczególności w zmniejszeniu ilości formalności, jakich wykonawcy będą musieli dopełnić przystępując do postępowania (poprzez wprowadzenie oświadczenia dla postępowań poniżej progów UE oraz jednolitego europejskiego dokumentu zamówienia dla postępowań o wyższej wartości), czy też większych możliwości praktycznego wykorzystania negocjacji oraz zmianę przesłanek zastosowania trybów takich jak negocjacje z ogłoszeniem czy dialog konkurencyjny.
• Wprowadzenie szczegółowych regulacji dotyczących udzielania zamówień, podlegających różnym reżimom (np. zamówień klasycznych, sektorowych oraz w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa).
• Duży nacisk na pozaekonomiczne cele zamówień publicznych, związane w szczególności z integracją społeczną, ochroną środowiska czy też wspieraniem innowacyjności, poprzez:
• z jednej strony wprowadzenie zapisów umożliwiających zamawiającym dopuszczenie do udziału w postępowaniu wyłącznie zakładów pracy chronionej lub wykonawców, których głównym celem jest społeczna i zawodowa integracja osób będących członkami grup społecznie marginalizowanych (przy minimalnym procentowym wskaźniku zatrudnienia tej kategorii osób, nie mniejszym niż 30%),
• z drugiej strony – możliwość określenia w opisie przedmiotu zamówienia wymagań związanych z jego realizacją, które mogą obejmować aspekty gospodarcze, środowiskowe, społeczne, związane z innowacyjnością lub zatrudnieniem, w szczególności dotyczące zatrudnienia osób bezrobotnych, młodocianych, niepełnosprawnych. Temu celowi służy również nowy tryb udzielenia zamówienia – partnerstwo innowacyjne.
• Ułatwienie – przynajmniej teoretyczne – lepszego dostępu do rynku przedsiębiorcom z kategorii MŚP, poprzez wprowadzenie maksymalnych pułapów dla warunków udziału w postępowaniu dotyczących zdolności ekonomicznej (w przypadku żądania przez zamawiającego określonego minimalnego rocznego przychodu w obszarze objętym zamówieniem, nie może być on wyższy od dwukrotności wartości szacunkowej – chyba że zamawiający uzasadni konieczność żądania wyższej kwoty) oraz ułatwienie udzielania zamówień w częściach (Dyrektywa klasyczna i sektorowa upoważniają państwa członkowskie do wprowadzenia obowiązku podziału zamówienia na części – w projekcie nowelizacji PZP przewidziano jednak swobodę dla zamawiającego w tym zakresie, dlatego też ułatwienie dostępu MŚP do zamówień może być jedynie teoretyczne a nie praktyczne).
• Podział przesłanek wykluczenia wykonawcy z postępowania na obligatoryjne i fakultatywne – oraz wprowadzenie tzw. procedury sanacyjnej, dzięki której w przypadku większości przesłanek wykluczenia wykonawca będzie mógł przedstawić dowody na to, że podjęte przez niego środki są wystarczające do wykazania jego rzetelności).
• Wprowadzenie do kryteriów oceny ofert kryterium kosztu, które może polegać m.in. na rachunku kosztów cyklu życia.
• Bardziej precyzyjne regulacje dotyczące dysponowania potencjałem podmiotów trzecich oraz podwykonawstwa (nie tylko w postępowaniach na roboty budowlane, ale również dostawy i usługi).
• Większe możliwości aneksowania umów (nowelizacja PZP zawiera szeroki katalog podstaw wprowadzania takich aneksów, w tym definiuje czym jest istotna zmiana umowy).
• Wprowadzenie kategorii tzw. zamówień na usługi społeczne i inne szczególne usługi, dla których procedura udzielania zamówień uległa znacznemu uproszczeniu.
• Wprowadzenie zamówień in house, które zgodnie z nowelizacją PZP nie będą jednak stanowić podstawy do udzielenia zamówień bez zastosowania ustawy, a będą jedynie stanowiły uzasadnienie dla trybu zamówienia z wolnej ręki (o czym pisaliśmy w artykule: Zamówienia in house).
• Zmiana zasad udzielania zamówień w ramach umów ramowych.

Inne istotne zmiany, niewynikające z wdrożenia Dyrektyw to m.in.:

• Wzmocnienie obowiązku stosowania kryterium ceny jako jedynego kryterium lub kryterium dominującego w stosunku do zamawiających objętych reżimem zamówień klasycznych.
• Przyjęcie obowiązku wymagania zatrudnienia na podstawie umowy o pracę w przypadku zamówień na usługi i roboty budowlane, w sytuacji gdy spełnione są kryteria stosunku pracy określone w art. 22 § 1 Kodeksu pracy.
• Wprowadzenie regulacji dotyczących wydawania opinii przez Prezesa UZP w celu interpretacji ustawy.

Szczegółowo o nowelizacji pisaliśmy już w artykułach: Projekt nowelizacji ustawy Prawo zamówień publicznych, w którym omówiliśmy rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo zamówień publicznych z dnia 19 stycznia 2016 r. i niektórych innych ustaw, oraz Projekt nowelizacji ustawy Prawo zamówień publicznych – po zmianach, który dotyczył wersji po zmianach z dnia 24 marca 2016 r. Wersja przyjęta w Sejmie w dniu 13 maja 2016 różni się od tej z 24 marca 2016 r. nieznacznie, a zmiany mają charakter głównie porządkujący lub doprecyzowujący.

Przypominamy, że nowelizacja wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem przepisów dotyczących:

• komunikacji elektronicznej z wykonawcami (projektowany art. 10a – 10 g), która dla postępowań prowadzonych przez centralnego zamawiającego wejdzie w życie 18 kwietnia 2017 r., a dla pozostałych zamawiających – 18 października 2018 r., z wyjątkiem elektronicznego składania jednolitego europejskiego dokumentu zamówienia, która to regulacja wejdzie w życie 18 kwietnia 2018 r.,
• powoływania zespołu do nadzoru nad realizacją udzielonego zamówienia (projektowany art. 20a), który to przepis wchodzi w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia,
• zamówień in house, które wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2017 r.,
• delegacji ustawowej skierowanej do ministra właściwego do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa do wydania rozporządzenia określającego metodę kalkulacji kosztów cyklu życia budynków oraz sposób przedstawiania informacji o tych kosztach, kierując się potrzebą zapewnienia ujednolicenia i wiarygodności tych kalkulacji – która wejdzie w życie po upływie 24 miesięcy od dnia ogłoszenia.

Ponieważ implementacja zapisów nowych Dyrektyw nie nastąpiła do dnia 18 kwietnia 2016 r., Prezes UZP wydał w tym zakresie stosowny Komunikat, w którym wskazał, że:

• do postępowań poniżej progów unijnych mają zastosowanie aktualnie obowiązujące przepisy PZP,
• natomiast do postępowań, w których wartość zamówienia jest równa lub wyższa od progów unijnych, mają zastosowanie przepisy obowiązującej PZP z uwzględnieniem zasady bezpośredniej skuteczności dyrektyw.

Zgodnie z tą zasadą wykonawcy będą mogli powoływać się w stosunkach z zamawiającymi na uprawnienia przyznane im na mocy nowych Dyrektyw, a na zamawiających będą ciążyły skorelowane z uprawnieniami wykonawców obowiązki, o ile przepisy Dyrektyw są w tym zakresie precyzyjne i bezwarunkowe.

Dlatego też Prezes UZP zalecił stosowanie m.in.:

• zasad dotyczących udzielania zamówień podlegających różnym reżimom (art. 3 Dyrektywy klasycznej, art. 5 i 6 Dyrektywy sektorowej);
• przy opisie przedmiotu zamówienia – obowiązku zapewnienia dostępności dla wszystkich użytkowników, w szczególności dla osób niepełnosprawnych, w przypadku wszystkich zamówień, które przeznaczone są do użytku osób fizycznych;
• podziału zamówienia na części w celu zapewnienia jak najszerszego dostępu do zamówień dla MŚP, a w przypadku niedokonania takiego podziału, przygotowania uzasadnienia takiej decyzji;
• nieograniczonego, pełnego, bezpośredniego i bezpłatnego dostępu do dokumentów zamówienia za pomocą środków elektronicznych;
• 30-dniowego terminu składania ofert wstępnych w postępowaniach prowadzonych w trybie negocjacji z ogłoszeniem;
• wydłużenia terminu składania ofert lub ofert wstępnych o 5 dni (obowiązek ten nie dotyczy przetargu nieograniczonego) w przypadkach, w których zamawiający nie zapewnia dostępu do dokumentów zamówienia za pomocą środków elektronicznych;
• odstąpienia od stosowania procedury uproszczonej do usług o charakterze niepriorytetowym (określonych przepisami rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 28 stycznia 2010 r. w sprawie wykazu usług o charakterze priorytetowym i nie priorytetowym), które nie są wskazane w załączniku XIV do Dyrektyw klasycznej i załączniku XVII do Dyrektywy sektorowej;
• trybu negocjacji z ogłoszeniem tylko w przypadku spełnienia przesłanki określonej w art. 55 ust. 1 pkt 1 ustawy Pzp;
• odstąpienia od żądania od wykonawców legitymowania się minimalnym rocznym obrotem przekraczającym maksymalnie dwukrotność szacunkowej wartości zamówienia, z wyjątkiem należycie uzasadnionych przypadków;
• akceptowania składanego przez wykonawców jednolitego europejskiego dokumentu zamówienia;
• samodzielnego pobierania dokumentów znajdujących się w bezpłatnych, ogólnodostępnych bazach danych państw członkowskich Unii Europejskiej oraz uwzględniania dokumentów znajdujących się posiadaniu zamawiającego;
• dopuszczenia procedury sanacyjnej wobec wykonawców podlegających wykluczeniu z postępowania.

W związku z szerokim zakresem planowanych zmian będziemy przygotowywać dla naszych czytelników analizy, dotyczące poszczególnych nowych zapisów ustawy PZP oraz na bieżąco informować o opiniach Prezesa UZP i wyrokach KIO w tym zakresie.

Autor: Katarzyna Dziąćko, Wawrzynowicz & Wspólnicy Sp.k.