Rządowy projekt nowelizacji ustawy Prawo zamówień publicznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (projekt z dnia 19 stycznia 2016 r.) został opracowany w związku z koniecznością wdrożenia do polskiego porządku prawnego dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady:
- Dyrektywy klasycznej, tzn. dyrektywy 2014/24/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych, uchylającej dyrektywę 2004/18/WE,
- Dyrektywy sektorowej, tzn. dyrektywy 2014/25/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie udzielania zamówień przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych, uchylającej dyrektywę 2004/17/WE.
Terminy implementacji, zgodnie z art. 90 ust. 1 Dyrektywy klasycznej oraz art. 106 ust. 1 Dyrektywy sektorowej, upływają w dniu 18 kwietnia 2016 r., z tym że Dyrektywy zezwalają państwom członkowskim na odroczenie terminu wdrożenia:
- obowiązkowej komunikacji elektronicznej, z wyjątkiem przesyłania ogłoszeń, udostępniania dokumentów zamówienia, oraz instytucji elektronicznych takich jak: aukcja elektroniczna, katalogi elektroniczne, dynamiczny system zakupów – do dnia 18 października 2018 r.;
- obowiązkowej komunikacji elektronicznej w przypadku postępowań prowadzonych przez centralną jednostkę zakupującą – do dnia 18 kwietnia 2017 r.;
- przepisów dotyczących sposobu sporządzania jednolitego europejskiego dokumentu zamówienia – do dnia 18 kwietnia 2018 r.
Główne zmiany systemu zamówień publicznych przewidziane w projekcie nowelizacji ustawy PZP:
I. Elektronizacja zamówień publicznych
Wiąże się ona w szczególności z proponowaną zmianą art. 9 ust. 1 PZP, zgodnie z którą postępowanie o udzielenie zamówienia co do zasady prowadzi się z wykorzystaniem elektronicznych środków komunikacji (a nie jak dotąd – pisemnie).
Wejście w życie wszystkich elementów systemu elektronicznych zamówień musi nastąpić do dnia 18.10.2018 r., a system ten obejmuje następujące elementy:
- komunikacja i wymiana informacji między zamawiającym a wykonawcami, w tym składanie ofert lub wniosków, ma odbywać się elektronicznie przy użyciu profilu nabywcy – odstępstwo od tej zasady będzie możliwe tylko w sytuacjach określonych w ustawie,
- oferty i wnioski sporządzane będą pod rygorem nieważności w postaci elektronicznej, podpisane bezpiecznym podpisem elektronicznym,
- zamawiający może wymagać lub dać możliwość złożenia ofert w formie katalogu elektronicznego (ustalonego przez zamawiającego zgodnie z opisem przedmiotu zamówienia, sposobu organizacji informacji zawartych w ofercie i formatu ich przedstawienia, wspólnego dla wykonawców uczestniczących w postępowaniu),
- planowane jest wprowadzenia platformy e-Zamówienia prowadzonej przez Prezesa UZP, na której udostępniane będą m.in. Biuletyn Zamówień i profile nabywcy,
- wszystkie ogłoszenia mają być publikowane w Biuletynie Zamówień, a ogłoszenia powyżej progów unijnych – dodatkowo w Dzienniku Urzędowym UE.
II. Sytuacja wykonawcy – warunki udziału w postępowaniu, potwierdzenie ich spełniania i podstawy wykluczenia
Warunki udziału w postępowaniu zgodnie z projektem mogą dotyczyć:
- uprawnień do prowadzenia określonej działalności zawodowej – zamawiający będzie mógł m.in. wymagać, aby wykonawcy byli wpisani do jednego z rejestrów zawodowych lub handlowych prowadzonych w państwie członkowskim UE, w którym posiadają siedzibę,
- sytuacji ekonomicznej lub finansowej, w zakresie której zamawiający będzie mógł wymagać w szczególności:
- określonego minimalnego rocznego przychodu (jednak w wysokości nie wyższej niż dwukrotność wartości szacunkowej),
- informacji na temat rocznych sprawozdań finansowych, wykazujących w szczególności stosunek aktywów do zobowiązań,
- posiadania odpowiedniego ubezpieczenia z tytułu ryzyka zawodowego,
- zdolności technicznej lub zawodowej – obejmującej warunki dotyczące wykształcenia, kwalifikacji zawodowych, doświadczenia, potencjału technicznego wykonawcy lub osób, umożliwiające realizację zamówienia publicznego na odpowiednim poziomie jakości.
Zamawiający będzie mógł także zastrzec, że o udzielenie zamówienia mogą ubiegać się wyłącznie zakłady pracy chronionej lub wykonawcy, których głównym celem jest społeczna i zawodowa integracja osób defaworyzowanych.
Przesłanki wykluczenia wykonawcy podzielone zostały na obligatoryjne i fakultatywne (mające zastosowanie tylko wówczas, jeśli zamawiający przewidzi taką sytuację w SIWZ, a dotyczące m.in. otwarcia likwidacji lub ogłoszenia upadłości, a także naruszenia obowiązków dotyczących płatności podatków, opłat lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne).
Istotna zmiana polega na tym, że odpowiedzialność rozszerzona została z urzędujących członków organów zarządzających, także na działającego w imieniu lub interesie wykonawcy członka organu nadzorczego tego wykonawcy lub działającą w imieniu lub interesie wykonawcy osobę, posiadającą u tego wykonawcy uprawnienia do reprezentowania, uprawnienia decyzyjne lub kontrolne.
Zamawiający będzie mógł wykluczyć wykonawcę na dowolnym etapie postępowania, jeżeli okaże się, że zachodzą wobec niego podstawy wykluczenia.
W nowelizacji uproszczono zasady potwierdzania spełniania warunków udziału w postępowaniu. Wraz z wnioskiem o dopuszczenie do udziału w postępowaniu albo wraz z ofertą wykonawca będzie przekazywał jednolity europejski dokument zamówienia, obejmujący zaktualizowane oświadczenie wykonawcy, w zakresie wskazanym przez zamawiającego, a do złożenia pełnych dokumentów potwierdzających brak podstaw wykluczenia oraz spełnianie warunków udziału w postępowaniu zamawiający przed udzieleniem zamówienia publicznego będzie wzywał jedynie tego wykonawcę, którego oferta została wybrana. Jednak, jeżeli będzie to niezbędne dla zapewnienia odpowiedniego przebiegu postępowania, zamawiający będzie mógł na każdym etapie postępowania wezwać wykonawców do złożenia wszystkich lub niektórych dokumentów. Zamawiający nie będzie mógł wzywać do złożenia dokumentów, jeżeli je posiada lub może je uzyskać za pomocą bezpłatnych i ogólnodostępnych baz danych.
III. Nowy tryb postępowania – ustanowienie partnerstwa innowacyjnego
W założeniu będzie to procedura przeznaczona dla nabywania produktów i usług, które nie są jeszcze dostępne na rynku. Celem ustanowienia partnerstwa innowacyjnego jest opracowanie innowacyjnego produktu, usług lub robót budowlanych oraz późniejsze ich nabycie, pod warunkiem że odpowiadają one poziomom wydajności i maksymalnym kosztom uzgodnionym między zamawiającym a partnerami.
Przez innowacyjny produkt, usługę lub robotę budowlaną należy rozumieć nowy lub znacznie udoskonalony produkt, usługę lub proces, w tym proces produkcji, budowy lub konstrukcji, nową metodę marketingową lub nową metodę organizacyjną w działalności przedsiębiorczej, organizowaniu pracy lub relacjach zewnętrznych, których wdrażanie ma w szczególności na celu rozwiązanie problemów społecznych lub wspieranie strategii społecznych, w tym strategii „Europa 2020” na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju przeciwdziałającego wykluczeniu społecznemu.
Tryb postępowania dla ustanowienia partnerstwa innowacyjnego jest analogiczny do trybu negocjacji z ogłoszeniem, z tym że umowa o partnerstwo innowacyjne może być zawarta z kilkoma wykonawcami, a samo partnerstwo innowacyjne będzie się składało z etapów odpowiadających kolejności działań w procesie badawczo-rozwojowym.
Zamawiający będzie mógł po każdym etapie postanowić zakończyć partnerstwo innowacyjne lub, w przypadku partnerstwa innowacyjnego z kilkoma partnerami, zmniejszyć ich liczbę przez rozwiązanie poszczególnych umów.
IV. Kryteria oceny ofert
W projekcie przewidziano szerszy katalog przykładowych kryteriów pozacenowych:
- jakość, w tym parametry techniczne, właściwości estetyczne i funkcjonalne,
- dostępność, projektowanie dla wszystkich użytkowników,
- aspekty społeczne (bardziej precyzyjnie niż dotąd określone), aspekty środowiskowe lub innowacyjne,
- handel i jego warunki,
- organizacja, kwalifikacje i doświadczenie osób wyznaczonych do realizacji zamówienia, jeżeli mogą mieć znaczący wpływ na poziom wykonania zamówienia,
- serwis posprzedażny oraz pomoc techniczna, warunki dostawy.
Kryterium ceny będzie mogło być zastosowane jako jedyne kryterium oceny ofert lub kryterium o wadze przekraczającej 40%, jeżeli przedmiot zamówienia ma ustalone standardy jakościowe, a w przypadku zamawiających klasycznych, jeżeli dodatkowo wykażą w załączniku do protokołu postępowania, w jaki sposób zostały uwzględnione w opisie przedmiotu zamówienia koszty cyklu życia.
W projekcie nowelizacji PZP wprowadzono także kryterium kosztu, które można określić z wykorzystaniem podejścia opartego na rachunku kosztów cyklu życia, którymi z kolei są:
- koszty poniesione przez zamawiającego lub innych użytkowników związane z nabyciem, koszty użytkowania, w szczególności zużycie energii i innych zasobów, koszty trzymania, koszty związane z wycofaniem z eksploatacji,
- koszty przypisywane ekologicznym efektom zewnętrznym.
V. Zmiany dotyczące umów o zamówienie publiczne
Projekt przewiduje zmianę art. 144 PZP – a zatem nowe przesłanki umożliwiające zmianę umowy lub umowy ramowej, którymi będą:
- zmiany przewidziane w ogłoszeniu lub SIWZ w postaci jasnych i precyzyjnych postanowień umownych, które określają zakres i charakter możliwych zmian umowy oraz warunki, na jakich można je wprowadzić,
- zamówienia dodatkowe – jako podstawa do aneksowania umowy, a nie udzielenia zamówienia z wolnej ręki,
- konieczność zmiany spowodowana okolicznościami, których zamawiający, działając z należytą starannością nie mógł przewidzieć, zmiana nie dotyczy ogólnego charakteru umowy a jej wartość nie przekracza 50% jej pierwotnej wartości,
- zastąpienie wykonawcy nowym wykonawcą, m.in. w wyniku połączenia, podziału, przekształcenia,
- nieistotność zmiany (niezależnie od jej wartości, ale o ile spełnia definicję ustawową),
- wartość zmian poniżej progów unijnych i 10% wartości umowy o udzielenie zamówienia na usługi lub dostawy albo 15% na roboty budowlane.
Obecnie projekt znajduje się na etapie konsultacji publicznych (termin na przekazanie uwag upłynął drugiego lutego 2016 r.).
Autor: Katarzyna Dziąćko, Wawrzynowicz & Wspólnicy Sp.k.