Zgodnie z § 3 Rozporządzenia Ministra Rozwoju z dnia 29 stycznia 2016 r. w sprawie warunków obniżania wartości korekt finansowych oraz wydatków poniesionych nieprawidłowo związanych z udzielaniem zamówień wartość korekty finansowej może zostać obniżona, jeżeli anulowanie całości współfinansowania UE lub całości wydatków kwalifikowalnych jest niewspółmierne do charakteru i wagi nieprawidłowości indywidualnej, w szczególności w przypadku niższego stopnia naruszenia zasad uczciwej konkurencji, równego traktowania wykonawców, przejrzystości i niedyskryminacji. W niniejszym artykule omówione zostały korekty finansowe w najniższych wymiarach, tzn. 10% lub 5%, które jednak w postępowaniach o znacznej wartości szacunkowej wciąż przekładają się na wysokie kwoty pieniężne.
Korekty w podstawowej wysokości 10%
- Niedozwolona modyfikacja SIWZ lub zapytania ofertowego (poz. 17 taryfikatora)
Wysokość korekty może zostać obniżona do 5%
W przypadku zamówień publicznych korekta będzie dotyczyła naruszenia art. 38 ust. 4a PZP, tzn. sytuacji, gdy w przypadku modyfikacji treści SIWZ w zakresie zmiany terminów składania ofert zamawiający nie dokona zmiany ogłoszenia (w szczególności ogłoszenia w DUUE lub BZP). W przypadku zamówień objętych zasadą konkurencyjności korekta będzie naliczona w sytuacji zmiany terminu składania ofert bez zamieszczenia odpowiedniej informacji o zmianie w upublicznionym zapytaniu ofertowym.
Korekta ta uzasadniona jest koniecznością zapewnienia wszystkim wykonawcom równego dostępu do informacji, a wydłużenie terminu składania ofert może potencjalnie wpływać na krąg zainteresowanych wykonawców.
W przypadku postępowań o udzielenie zamówienia publicznego, w których doszło do modyfikacji treści SIWZ albo po upływie terminu składania ofert lub wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia albo też przed jego upływem, ale bez wymaganej zmiany ogłoszenia o zamówieniu (w zakresie większym niż tylko zmiana terminu składania ofert) przewidziana jest korekta w podstawowej wysokości 25% (poz. 16 taryfikatora).
- Niejednoznaczny opis przedmiotu zamówienia (poz. 21 taryfikatora)
Wysokość korekty również może zostać obniżona do 5%
Korekta dotyczy zarówno zamówień publicznych, jak i objętych zasadą konkurencyjności, a odnosi się do:
- opisania przedmiotu zamówienia w sposób niejednoznaczny i niewyczerpujący, za pomocą niedostatecznie dokładnych i niezrozumiałych określeń, nieuwzględniający wszystkich wymagań i okoliczności mogących mieć wpływ na sporządzenie oferty
- niezastosowania lub zastosowania w sposób mogący utrudnić identyfikację przedmiotu zamówienia kodów CPV.
Oznacza to, że naruszeniem skutkującym korektą będzie sporządzenie opisu przedmiotu zamówienia np. w sposób nieprecyzyjny, wewnętrznie sprzeczny, zbyt lakoniczny. Również z punktu widzenia ustawodawcy naganne jest niestaranne dobieranie kodów CPV – w przypadku zamówień współfinansowanych zamawiający muszą zwrócić szczególną uwagę na dopasowanie właściwych i wyczerpujących kodów ze Wspólnego Słownika Zamówień.
Korekta w wysokości 5%
Ustawodawca przewidział w taryfikatorze jedną taką korektę. Dotyczy ona nieprawidłowości w zakresie oświadczeń i dokumentów wymaganych od wykonawców (poz. 19 taryfikatora). Ustanowiona jest jedynie dla zamówień udzielanych zgodnie z ustawą Prawo zamówień publicznych.
Naruszeniem jest zatem żądanie od wykonawców oświadczeń lub dokumentów, które nie są niezbędne do przeprowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia, a także wymaganie przedstawienia określonego certyfikatu bez dopuszczenia innych form dowodowych.
Nieprawidłowość ta może być uciążliwa dla wykonawców, nie powoduje jednak naruszenia zasad uczciwej konkurencji oraz dostępu do udziału w postępowaniu, ponieważ wykonawcy mogą skorzystać ze środków odwoławczych, stąd tak niska korekta dla w/w naruszenia.
Przykładem częstego błędu zamawiającego, który skutkuje nałożeniem tej właśnie korekty, jest żądanie od wykonawców przedstawienia zaświadczenia właściwego naczelnika urzędu skarbowego / ZUS potwierdzających, że wykonawca nie zalega z opłacaniem odpowiednio podatków oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne w przypadku, gdy zamawiający nie przewidział fakultatywnej przesłanki wykluczenia na podstawie art. 25 ust. 5 pkt 8 PZP (tzn. wykluczenia wykonawcy, który naruszył obowiązki dotyczące płatności podatków, opłat lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne). Sprawę tę rozważyła Krajowa Izba Odwoławcza w uchwale z dnia 20 kwietnia 2017 r. KIO/KU 11/17. Izba stwierdziła, że przepis § 5 rozporządzenia z dnia 26 lipca 2016 r. w sprawie rodzajów dokumentów, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy w postępowaniu o udzielenie zamówienia (Dz. U. z 2016 r., poz. 1126) nie uprawnia zamawiającego do żądania tego rodzaju dokumentów w celu potwierdzenia braku innych przesłanek wykluczenia niż zamawiający jest w stanie stwierdzić w oparciu o informacje zawarte w treści tych dokumentów. W opinii KIO jedyny dokument przewidziany w rozporządzeniu pozwalający zamawiającemu na dokonanie weryfikacji wykonawcy pod kątem przesłanki wykluczenia z art. 24 ust. 1 pkt 15 PZP (i tylko tej przesłanki) został wskazany w § 5 pkt 5 rozporządzenia, którego treść wyraźnie koresponduje z art. 24 ust. 1 pkt 15 PZP. Dokumentem tym jest oświadczenie wykonawcy o braku wydania wobec niego prawomocnego wyroku sądu lub ostatecznej decyzji administracyjnej o zaleganiu z uiszczaniem podatków, opłat lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne albo – w przypadku wydania takiego wyroku lub decyzji – dokumenty potwierdzające dokonanie płatności tych należności wraz z ewentualnymi odsetkami lub grzywnami lub zawarcie wiążącego porozumienia w sprawie spłat tych należności. Inne niż wynikające z art. 24 ust. 1 pkt 15 PZP naruszenie obowiązku dotyczącego płatności podatków, opłat lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne może być przesłanką wykluczenia wykonawcy z postępowania, o ile zamawiający wyraźnie ją wyartykułuje w dokumentacji przetargu – jako przesłankę fakultatywną, o której mowa w art. 24 ust. 5 pkt 8 PZP. I tylko w takiej sytuacji zdaniem KIO zamawiający może żądać zaświadczeń właściwego naczelnika urzędu skarbowego oraz właściwej terenowej jednostki organizacyjnej ZUS lub KRUS.
Autor: Katarzyna Dziąćko, Kancelaria Wawrzynowicz & Wspólnicy Sp.k.