Szeroko komentowany projekt ustawy o jawności życia publicznego nadal znajduje się na etapie prac rządowych, mimo planów wejścia w życie z początkiem marca 2018 r. nie trafił jeszcze do porządku prac sejmowych. Obecny projekt obejmuje m.in. regulację statusu sygnalisty, znaczne rozszerzenie kręgu osób zobowiązanych do składania oświadczeń majątkowych, a także ograniczenie możliwości wykonywania dodatkowych odpłatnych zajęć przez osoby publiczne.

Ustawa o jawności życia publicznego, jeśli wejdzie w życie w projektowanym kształcie, będzie skutkowała licznymi zmianami również na gruncie ustawy Prawo Zamówień Publicznych, przewidzianym w szczególności w art. 112 projektu ustawy.

Ustawa ta wprowadzi obowiązek publikowania wszystkich ogłoszeń związanych z zamówieniami publicznymi na stronie Biuletynu Informacji Publicznej (BIP) zamawiającego – o ile zamawiający taką stronę posiada (jeśli nie – jest zobowiązany zamieszczać ogłoszenia jak dotąd, na swojej stronie internetowej, z doprecyzowaniem, że w miejscu wyodrębnionym dla zamówień publicznych). Obowiązek ten ma zostać wprowadzony nowym brzmieniem art. 11 ust. 7c PZP w zakresie zamieszczenia ogłoszenia oraz art. 12a ust. 3 PZP w odniesieniu do zmiany ogłoszenia. Ponadto analogiczne zasady publikacji uwzględniono w regulacjach szczegółowych dotyczących:

• ogłoszenia informacyjnego o planowanych zamówieniach (art. 13 ust. 1 PZP),
• publikacji SIWZ (art. 37 ust. 2 i 3 PZP),
• publikacji ogłoszenia (art. 40 ust. 1 i 2 PZP) oraz SIWZ (art. 42 ust. 1 PZP) w trybie przetargu nieograniczonego,
• ogłoszenia o zamiarze zawarcia umowy w trybie negocjacji bez ogłoszenia (art. 62 ust. 2a PZP),
• ogłoszenia o zamiarze zawarcia umowy w trybie zamówienia z wolnej ręki (art. 66 ust. 2 PZP),
• ogłoszenia o licytacji elektronicznej (art. 75 ust. 1 PZP),
• ogłoszenia o udzieleniu zamówienia (art. 95 ust. 1 PZP),
• informacji o stosowaniu dynamicznego systemu zakupów (art. 104 ust. 1 PZP).

Należy jednak zwrócić uwagę, że zamawiający często publikują już swoje ogłoszenia o zamówieniu na BIP, zatem zmiana nie będzie skutkowała co do zasady zwiększeniem zakresu ich obowiązków.

Wejście w życie ustawy o jawności życia publicznego będzie natomiast wiązało się z powstaniem nowego, istotnego obowiązku składania oświadczenia majątkowego przez wszystkie osoby biorące udział w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego po stronie zamawiającego (niezależnie od statusu tego zamawiającego, będzie to zatem dotyczyło także zamawiających sektorowych). Zgodnie z projektowanym art. 46 pkt 151) tej ustawy będą to m.in.:

• kierownik zamawiającego lub osoba, której powierzono wykonywanie czynności zastrzeżonych dla kierownika zamawiającego,
• wszyscy członkowie komisji przetargowych,
• osoby przygotowujące opis przedmiotu zamówienia lub SIWZ,

Szczególnie istotną projektowaną zmianą jest nowa obligatoryjna przesłanka wykluczenia wykonawcy z postępowania (planowany art. 24 ust. 1 pkt 14a PZP) – z tytułu prawomocnego ukarania na podstawie art. 77 ust. 9 ustawy o jawności życia publicznego. Oznacza to, że przedsiębiorca, któremu wymierzono karę za brak stosowania procedur antykorupcyjnych, nie będzie mógł ubiegać się o zamówienia publiczne przez pięć lat od daty uprawomocnienia się orzeczenia. Będzie to dotyczyło sytuacji braku opracowania wewnętrznych procedur antykorupcyjnych, niestosowania tych procedur, lub też stosowania pozornego bądź nieskutecznego, gdy jednocześnie osobie działającej w imieniu lub na rzecz tego przedsiębiorcy przedstawiono zarzuty popełnienia przestępstwa o charakterze korupcyjnym. Karę wymierzać będzie Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów na wniosek Szefa Centralnego Biura Antykorupcyjnego.

Zapis ten budzi najwięcej kontrowersji – szczególnie ze względu na potencjalną niezgodność z unijnymi dyrektywami zamówieniowymi. Aktualnie obowiązująca treść art. 24 ust. 1 PZP stanowi transpozycję do polskiego porządku prawnego art. 57 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych, uchylającej dyrektywę 2004/18/WE i istnieją uzasadnione wątpliwości, czy państwo członkowskie może wprowadzać dodatkowe przesłanki wykluczenia wykonawcy, nieujęte w Dyrektywie. Ponadto należy zwrócić uwagę, że podstawą wykluczenia z postępowania będzie fakt braku własnych, wewnętrznych procedur antykorupcyjnych lub niewłaściwe ich stosowanie – niezależnie od tego, czy zachodzi związek przyczynowo-skutkowy między brakiem takich procedur a popełnieniem przestępstwa o charakterze korupcyjnym. Może to oznaczać, że w świetle przepisów unijnych taka przesłanka wykluczenia wykonawcy nie będzie uznana za proporcjonalną.

Analogicznie we wprowadzonym do PZP nowelizacją z 2016 r. artykule 145a dodane mają być dwie nowe przesłanki rozwiązania umowy przez zamawiającego, w sytuacji gdy:

1. osobie, która w postępowaniu o udzielenie zamówienia działała w imieniu i na rzecz wykonawcy i w związku z tym działaniem przedstawiono jej zarzut przekupstwa (art. 154a pkt 4) PZP),
2. wykonawca został prawomocnie ukarany na podstawie art. 77 ust. 9 ustawy o jawności życia publicznego (art. 154a pkt 5) PZP).

Dodatkowo dla przesłanki rozwiązania umowy, o której mowa w pkt a powyżej, wprowadzony został nowy rygor w art. 145b PZP. Artykuł ten stanowi obecnie, że co do zasady w przypadku rozwiązania umowy z przyczyn, o których mowa w art. 145a PZP, wykonawca może żądać wyłącznie wynagrodzenia należnego z tytułu wykonania części umowy, natomiast po wejściu w życie ustawy o jawności życia publicznego w przypadku rozwiązania umowy z uwagi na postawiony zarzut przekupstwa, wykonawca straci prawo do żądania wynagrodzenia należnego z tytułu wykonania części umowy.

Autor: Katarzyna Dziąćko, Kancelaria Wawrzynowicz & Wspólnicy Sp.k.