Zamówienia publiczne

  • Zamówienia publiczneZamówienia publiczne
  • O portalu
    • Aktualności
    • Zamówienia w praktyce
    • Orzecznictwo
    • Zamówienia sektorowe
  • O autorach
  • Polityka Cookies
  • Szkolenia i doradztwo
    • Zamawiający
    • Wykonawca
    • Szkolenia
  • Kontakt
  • Search

opłata sądowa

Rażąco wysoka opłata od skargi na orzeczenie Krajowej Izby Odwoławczej w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego – wyrok TK

2015-02-05Aktualności, Orzecznictwoodwołanie, opłata sądowa, prawo do sądu, wartość zamówieniaMożliwość komentowania Rażąco wysoka opłata od skargi na orzeczenie Krajowej Izby Odwoławczej w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego – wyrok TK została wyłączona

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 stycznia 2014 r. (sygn. akt: SK 25/11)

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 kwietnia 2014 r. (sygn. akt: SK 12/13)
Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 15 kwietnia 2014 r. (sygn. akt: SK 12/13) orzekł, że art. 34 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (dalej: u.k.s.c.), określający opłatę od skargi na orzeczenie KIO w wysokości 5 % wartości przedmiotu zamówienia, jest niezgodny m.in. z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP. W skutek wydania tego wyroku art. 34 ust. 2 ww. ustawy utracił moc obowiązującą z dniem 28 kwietnia 2014 r.

W ostatnich latach TK wydał zaledwie kilka orzeczeń odnoszących się do zagadnień związanych z zamówieniami publicznymi. Co ciekawe, art. 34 ust. 2 u.k.s.c. był już przedmiotem kontroli w wyroku Trybunału z dnia 14 stycznia 2014 r., sygn. akt: SK 25/11. Rozpatrywany przepis został wtedy uznany za zgodny z art. 45 ust. 1 Konstytucji. Dlatego też tym bardziej na omówienie zasługuje najnowszy wyrok (sygn. akt: SK 12/13), zapadły w sprawie wysokości i sposobu obliczania opłaty od skargi na rozstrzygnięcie KIO.
Ze stanu faktycznego sprawy wynika, że w ramach postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, po odrzuceniu odwołania przez Krajową Izbę Odwoławczą skarżące spółki, na podstawie art. 189a PZP, złożyły skargę na postanowienie KIO do Sądu Okręgowego wraz z wnioskiem o zwolnienie ich z opłaty sądowej. Sąd oddalił jednak w całości przedmiotowy wniosek i wezwał skarżące do uiszczenia opłaty w wysokości 5 000 000 zł, na podstawie obowiązującego wówczas art. 34 ust. 2 u.k.s.c. (w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 5 listopada 2009 r. o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 206, poz. 1591): „Jeżeli skarga, o której mowa w ust. 1, dotyczy czynności w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego podjętych po otwarciu ofert, pobiera się opłatę stosunkową w wysokości 5 % wartości przedmiotu zamówienia w postępowaniu, którego skarga dotyczy, jednak nie więcej niż 5.000.000 złotych.”

Dlaczego Sąd Okręgowy ustalił tę opłatę w maksymalnej możliwej wysokości? Kluczowa dla jej obliczenia jest wartość przedmiotu zamówienia publicznego. „Wartością zamówienia [które jest podstawą do wyliczenia opłaty stosunkowej od odwołania wniesionego od czynności podjętych po otwarciu ofert] powinna być wartość przyjęta przez zamawiającego (pomimo iż nie odzwierciedla ona kwoty stanowiącej rzeczywisty przedmiot sporu), bowiem tylko takie rozwiązanie gwarantuje równość wykonawców w dostępie do środków ochrony prawnej.” (Adamczak M., „Nowe opłaty od skargi na orzeczenie Krajowej Izby Odwoławczej w świetle konstytucyjnego prawa do sądu.”, Zam.Pub.Dor. 2010/12/32-38). W przedmiotowej sprawie Zamawiający podał, że wartość zamówienia została ustalona na kwotę 182 335 517,59 zł. Opłata stosunkowa obliczona na podstawie tej wartości zamówienia znacznie przekracza zatem maksymalną wysokość określoną w przepisie. Dlatego też Sąd przyjął, że opłata za skargę na postanowienie KIO wynosi 5 mln zł.
Tak rażąco wysoka opłata nie została uiszczona przez skarżące, w związku z czym Sąd Okręgowy wydał postanowienie, w którym odrzucił ich skargę na orzeczenie KIO. Na tej podstawie (postanowienie to wyczerpało drogę sądową w tej sprawie), skarżące złożyły skargę konstytucyjną, w której wniosły o stwierdzenie, że art. 34 ust. 2 u.k.s.c. jest niezgodny z art. 2 w związku z art. 31 ust. 3, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji.

Paradoksalnie, jak czytamy w wyroku TK, „Skarżące zwróciły uwagę, że w ich wypadku opłata sądowa od skargi na orzeczenie KIO stanowiła równowartość potencjalnego zysku, jaki mogłyby wypracować, gdyby otrzymały i zrealizowały całe zamówienie publiczne.” Zdaniem skarżących „art. 34 ust. 2 u.k.s.c. wyłączył im możliwość zweryfikowania przed sądem rozstrzygnięcia KIO”. Przekonanie to podzielił również Trybunał Konstytucyjny, który stwierdził, że opłata z art. 34 ust. 2 jest przejawem nadmiernego fiskalizmu i ogranicza prawo do sądu, w związku z czym niemożliwa jest ochrona słusznych praw skarżącego naruszonych przez zamawiającego. Sędziowie Trybunału kwotę 5 mln zł uznali za arbitralną i wygórowaną, a ingerencję ustawodawcy w tym wypadku – za nadmierną. Trybunał ostrzegł przed sytuacją „kiedy ekonomiczna kalkulacja „zysków i strat” będzie powodowała rezygnację z dochodzenia roszczeń na drodze sądowej.”

Za środek kontroli w tej sprawie TK przyjął art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, w którym wyrażona jest jedna z najważniejszych zasad demokratycznego państwa prawnego – „Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd.” Drugim przepisem konstytucyjnym formułującym zasadę prawa do sądu (akurat w tym przypadku w aspekcie negatywnym) jest art. 77 ust. 2 Konstytucji, który także stał się kluczowym odniesieniem w orzeczeniu Trybunału. Art. 34 ust. 2 u.k.s.c. uznano za niezgodny również z art. 31 ust. 3 Konstytucji, oraz z art. 78 Konstytucji.

To właśnie kwestia dostępu do sądu odegrała najważniejszą rolę w przedmiotowej sprawie. Zbyt wysokie koszty sądowe, w tym opłaty sądowe, mogą utrudniać dostęp do sądu. W orzeczeniu podkreślano, że „Nadmierna bariera kosztowa może wręcz hamować dostęp do rozstrzygnięcia sprawy przez sąd (zweryfikowania przez sąd rozstrzygnięcia organu niesądowego), przekształcając się w opłatę nieproporcjonalnie dolegliwą, czy wręcz „zaporową”.”

Pojawia się zatem pytanie, dlaczego Sędziowie Trybunału w orzeczeniu ze stycznia br. stwierdzili konstytucyjność art. 34 ust. 2 u.k.s.c., zwracając jednocześnie uwagę na problem jaki występuje w dostępie do sądu w związku ze stosowaniem ww. przepisu. W postępowaniu zakończonym wyrokiem z dnia 14 stycznia 2014 r. (sygn. akt: SK 25/11) TK orzekał co do art. 34 ust. 2 w zakresie, w jakim przepis ten określa opłatę stosunkową od skargi na orzeczenie Krajowej Izby Odwoławczej. Opłata stosunkowa w tym przepisie wynosiła 5 % wartości przedmiotu zamówienia publicznego. Natomiast punktem wyjścia dla orzeczenia z dnia 15 kwietnia 2014 r. (SK 12/13), jest skarga konstytucyjna rozpatrzona w zakresie, w jakim art. 34 ust. 2 u.k.s.c. określał w sposób kwotowy (5 000 000 zł) maksymalną stawkę opłaty sądowej. Zatem z uwagi na skomplikowaną, „podwójną” konstrukcję opłaty z art. 34 ust. 2, TK rozpatrywał ją dwukrotnie. I to właśnie próg 5 mln zł okazał się ograniczeniem w prawie do sądu. Opłata stosunkowa (stosowana zwłaszcza w sprawach o prawa majątkowe) nie jest rzadkością w polskim prawie i nie budzi takich kontrowersji jak określenie kwotowe.

Podsumowując, w wyroku z dnia 15 kwietnia 2014 r. „Trybunał Konstytucyjny zdecydował o stwierdzeniu niezgodności z Konstytucją pełnego zakresu art. 34 ust. 2 u.k.s.c., co znaczy, że cała jednostka redakcyjna ustawy zostanie uchylona wraz z wejściem w życie wyroku. Tym samym wszystkie opłaty sądowe w sprawach zamówień publicznych – niezależnie od tego czy dotyczą czynności w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego podjętych po otwarciu ofert czy przed tym momentem – będą obliczane wg reguł określonych w art. 34 ust. 1 u.k.s.c i będą miały charakter stały.”

Uprzedzając wątpliwości co do ewentualnych nadużyć możliwości zaskarżania orzeczeń KIO w związku z obniżeniem opłaty za wniesienie skargi w tej sprawie (opłata obliczana na podstawie art. 34 ust. 1 będzie znacznie niższa, co oznacza większą dostępność tego środka zaskarżenia), TK wskazał, że „nawet potencjalne nadużywanie skargi na orzeczenie KIO czy jej instrumentalne wykorzystywanie w bieżącej praktyce do „blokowania” postępowań w sprawach o udzielenie zamówienia publicznego o znacznych wartościach nie wstrzymują zawarcia umowy o zamówienia publiczne”.

Autor: Anna Mathews, Kancelaria Wawrzynowicz i Wspólnicy Sp. k.

Odwiedź też:

energia.edu.pl
prawo-naprawcze
Restrukturyzacja

Portal tworzony przez:

Menu

  • Strona główna
  • Aktualności
  • Zamówienia w praktyce
  • Orzecznictwo
  • Zamówienia sektorowe
  • Energetyka

UOKiK zaprasza:

W ramach naszej witryny stosujemy pliki cookies w celu świadczenia Państwu usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Państwa urządzeniu końcowym. Możecie Państwo dokonać w każdym czasie zmiany ustawień dotyczących cookies. Akceptuję Czytaj politykę cookies
Polityka Cookies

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may affect your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT