zamówienia publiczne

Śmierć wykonawcy będącego przedsiębiorcą a zmiana umowy

Aktualności, Orzecznictwo, , , Możliwość komentowania Śmierć wykonawcy będącego przedsiębiorcą a zmiana umowy została wyłączona

Śmierć wykonawcy zamówienia publicznego, będącego osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą, rodzi istotne konsekwencje prawne w kontekście realizacji umowy o zamówienie publiczne, szczególnie w odniesieniu do możliwości zmiany tego wykonawcy.

W niniejszym artykule przeanalizowane zostały regulacje dotyczące tej problematyki ujęte w ustawie z dnia 11 września 2019 r. Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2024 r., poz. 1320, dalej jako Pzp), ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2024 r., poz. 1610 z późn. zm., dalej jako KC) oraz ustawie z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 170, dalej jako Ustawa o zarządzie sukcesyjnym). Istotne wnioski płyną także z opinii Urzędu Zamówień Publicznych (UZP) z dnia 18 stycznia 2024 r. (dostępnej na stronie https://www.gov.pl/web/uzp/smierc-wykonawcy-zamowienia-publicznego—osoby-fizycznej-prowadzacej-dzialalnosc-gospodarcza—w-kontekscie-przeslanki-zmiany-umowy-w-sprawie-zamowienia-publicznego2).

Zmiana umowy w przypadku śmierci wykonawcy zamówienia publicznego na podstawie Pzp

Ustawa Pzp przewiduje możliwość zmiany wykonawcy zamówienia publicznego bez konieczności przeprowadzenia nowego postępowania, jeśli następuje sukcesja praw i obowiązków po pierwotnym wykonawcy. Zgodnie z art. 455 ust. 1 pkt 2 lit. b) Pzp, możliwość ta obejmuje przypadki przejęcia, połączenia, podziału, przekształcenia, upadłości, restrukturyzacji, dziedziczenia lub nabycia dotychczasowego wykonawcy lub jego przedsiębiorstwa. Jednocześnie warunkiem koniecznym jest, aby nowy wykonawca spełniał warunki udziału w postępowaniu, nie podlegał wykluczeniu oraz aby zmiana nie prowadziła do istotnych modyfikacji umowy (w szczególności dotyczących zakresu świadczenia i warunków finansowych) ani do obejścia przepisów ustawy.

Zgodnie z art. 922 § 1 KC, prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób stosownie do przepisów księgi czwartej KC „Spadki”. Oznacza to, że prawa i obowiązki wynikające z umowy o zamówienie publiczne, które mają charakter cywilnoprawny i majątkowy, przechodzą na spadkobierców wykonawcy. W konsekwencji mogą oni kontynuować realizację zamówienia, jeśli spełniają warunki wynikające z art. 455 ust. 1 pkt 2 lit. b) Pzp.

W opinii UZP w praktyce aby doszło do skutecznej zmiany wykonawcy, oznacza to konieczność po pierwsze przeprowadzenia postępowania spadkowego, a po drugie – wykazania przez spadkobierców, że są w stanie należycie wykonać zobowiązania wynikające z umowy o zamówienie publiczne.

Regulacja ta pozwala zatem na zachowanie ciągłości realizacji zamówienia publicznego mimo nieprzewidzianych zdarzeń losowych, przy jednoczesnym zabezpieczeniu interesów zamawiającego oraz zachowaniu zasady konkurencyjności i przejrzystości procedur zamówień publicznych.

Zarząd sukcesyjny

Zarząd sukcesyjny, uregulowany w Ustawie o zarządzie sukcesyjnym, nie jest instytucją dziedziczenia, lecz narzędziem umożliwiającym tymczasowe zarządzanie przedsiębiorstwem osoby fizycznej po jej śmierci. Ustawa ta nie wprowadza szczególnych zasad dziedziczenia przedsiębiorstwa w stosunku do przepisów KC.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 Ustawy o zarządzie sukcesyjnym, przedsiębiorstwo w spadku obejmuje składniki niematerialne i materialne służące prowadzeniu działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę, które w chwili jego śmierci stanowiły jego majątek. Zgodnie z art. 8 ust. 1 tej ustawy, zarządcą sukcesyjnym może być osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych.

Zarząd sukcesyjny ma na celu zapewnienie ciągłości funkcjonowania przedsiębiorstwa przez okres przejściowy, nie dłuższy niż dwa lata od śmierci przedsiębiorcy (art. 59 ust. 1 pkt 7 Ustawy o zarządzie sukcesyjnym), jednak pełnienie funkcji zarządcy sukcesyjnego nie oznacza dziedziczenia przedsiębiorstwa. Jego podstawowym zadaniem jest prowadzenie przedsiębiorstwa do czasu jego przejęcia przez spadkobierców. Ustawa ta przewiduje zasadę kontynuacji stosunków umownych – zgodnie z art. 30 ust. 1 umowy zawarte przez zmarłego przedsiębiorcę nie wygasają, a wynikające z nich prawa i obowiązki powinny być wykonywane, z wyjątkiem umów, których wykonanie zależy od osobistych przymiotów zmarłego przedsiębiorcy, oraz sytuacji gdy przepisy lub postanowienia umowne stanowią inaczej.

W opinii UZP podkreślono, że Ustawa o zarządzie sukcesyjnym przewiduje mechanizmy tymczasowego zarządzania przedsiębiorstwem oraz jego kontynuacji do czasu objęcia go przez spadkobierców. W związku z tym zarządca sukcesyjny nie spełnia definicji „nowego wykonawcy” w rozumieniu art. 455 ust. 1 pkt 2 lit. b) Pzp – należy zatem przyjąć, że kontynuuje realizację umowy o zamówienie publiczne jako dotychczasowy wykonawca.

W opinii UZP wskazano, że status nowego wykonawcy uzyskuje jedynie spadkobierca legitymujący się sądowym stwierdzeniem nabycia spadku lub notarialnym aktem poświadczenia dziedziczenia (art. 1025 § 2 KC). Jeśli w skład spadku wchodzi przedsiębiorstwo, dział spadku obejmie to przedsiębiorstwo, o ile spadkobiercy osiągną porozumienie co do kontynuacji jego działalności (art. 1038(1) KC).

Wymóg spełnienia warunków udziału w postępowaniu przez nowego wykonawcę

W świetle art. 455 ust. 1 pkt 2 lit. b) Pzp nowy wykonawca wstępujący w prawa i obowiązki zmarłego nie może automatycznie zostać uznany za podmiot zdolny do realizacji zamówienia publicznego. Opinia UZP jednoznacznie podkreśla, zamawiający ma obowiązek zweryfikować nowego wykonawcę pod kątem posiadania odpowiednich kwalifikacji i zdolności do realizacji umowy. W przeciwnym razie mogłoby dojść do sytuacji, w której zamówienie realizuje podmiot nieposiadający odpowiednich zasobów lub doświadczenia.

Śmierć wykonawcy będącego członkiem konsorcjum

W przypadku wykonawcy będącego członkiem konsorcjum, jego śmierć nie zwalnia pozostałych członków konsorcjum z odpowiedzialności za realizację zamówienia, z uwagi na zasadę solidarnej odpowiedzialności członków konsorcjum (art. 445 ust. 1 Pzp). W praktyce oznacza to, że zamawiający może kontynuować współpracę z pozostałymi członkami konsorcjum, o ile są oni w stanie zapewnić realizację zamówienia. W sytuacji, gdy zmarły wykonawca pełnił kluczową rolę w konsorcjum, zamawiający musi przeanalizować, czy jego śmierć nie powoduje istotnej zmiany umowy w rozumieniu Pzp.

Podkreślenia wymaga, że nawet jeśli pozostali członkowie konsorcjum zdecydują się na kontynuację realizacji zamówienia, muszą oni spełniać wymagania określone w pierwotnym postępowaniu. Brak możliwości zastąpienia kluczowego wykonawcy może prowadzić do konieczności renegocjacji lub nawet rozwiązania umowy.

Autorzy: Dominika Frydryczak, r. pr. Katarzyna Dziąćko, Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.

Unieważnienie postępowania a niemożliwa do usunięcia wada

Aktualności, Orzecznictwo, Zamówienia w praktyce, , , , , , , Możliwość komentowania Unieważnienie postępowania a niemożliwa do usunięcia wada została wyłączona

Zakończenie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego może polegać na jego unieważnieniu w sytuacji zajścia przynajmniej jednej z przesłanek z art. 255 ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (PZP).

Katalog przesłanek obligatoryjnych unieważnienia postępowania obejmuje:

  1. brak wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu albo ofert w postępowaniu,
  2. złożenie wniosków albo ofert, które w całości podlegały odrzuceniu,
  3. przewyższenie kwoty która miała być przeznaczona na sfinansowanie zamówienia przez cenę lub koszt najkorzystniejszej oferty lub oferty z najniższą ceną,
  4. przypadki wyboru najkorzystniejszej oferty dodatkowej przy jednakowej punktacji (art. 248 ust. 3 PZP), ofert dodatkowych w postępowaniu z zastosowaniem ceny lub kosztu jako jedynym kryterium (art. 249 PZP) i wyboru najkorzystniejszej oferty dodatkowej przy ofertach o tym samym koszcie (art. 250 ust. 2 PZP) gdy znów zostały złożone oferty dodatkowe o takiej samej cenie lub koszcie,
  5. istotną zmianę okoliczności powodującą brak interesu publicznego do prowadzenia lub wykonania zamówienia,
  6. niemożliwą do usunięcia wadę postępowania uniemożliwiającą zawarcie niepodlegającej unieważnieniu umowy w sprawie zamówienia,
  7. brak wniesienia przez wykonawcę zabezpieczenia należytego wykonania umowy lub uchylenie się od zawarcia umowy w sprawie zamówienia,
  8. negocjacje w trybie zamówienia z wolnej ręki, które nie doprowadziły do zawarcia umowy w sprawie zamówienia.

W jednym z poprzednich artykułów na portalu pochylaliśmy się już nad kwestią unieważnienia związaną z istotną zmianą okoliczności.

Stan faktyczny

W jednym z nowszych orzeczeń Krajowej Izby Odwoławczej (KIO, Izba), który jest tematem niniejszej analizy, skupiono się na przesłance odnoszącej się do niemożliwej do usunięcia wady, która uniemożliwia zawarcie niepodlegającej unieważnieniu umowy.

Zamawiający prowadził postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego w trybie przetargu nieograniczonego na usługę odbioru i zagospodarowania odpadów na terenie gminy.

Otwarcie ofert nastąpiło 9 września 2024 r., przy czym ofertę złożył tylko odwołujący. Zamawiający 5 listopada 2024 r. zawiadomił o unieważnieniu postępowania uznając, że postępowanie obarczone jest niemożliwą do usunięcia wadą polegającą na:

  1. zaniechaniu podziału zamówienia na części poprzez realizację dwóch rodzajów usług,
  2. nieprawidłowym opisie przedmiotu zamówienia w zakresie sztywnego terminu utworzenia i uruchomienia PSZOK,
  3. braku zabezpieczenia środków w ramach Wieloletniego Planu Finansowego skutkującego brakiem możliwości podpisania umowy z Wykonawcą.

Wykonawca wnosząc odwołanie na czynność unieważnienia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego oraz zaniechanie dokonania oceny złożonej oferty i jej wyboru, zarzucił zamawiającemu naruszenie art. 255 pkt 6 PZP. Odwołujący uznał, iż zamawiający dokonał błędnej wykładni przepisu art. 255 pkt 6 PZP w zw. z art. 457 ust. 1 pkt 1 PZP, podczas gdy w niniejszej sprawie nie zostały kumulatywnie spełnione przesłanki unieważnienia postępowania.

Zdaniem odwołującego dokonano rozszerzającej interpretacji powyższych przepisów – po pierwsze nie skonkretyzowano nieusuwalnej wady postępowania, a po drugie zamawiający wskazał aż trzy niezależne od siebie wady, przez co odwołujący nie wiedział jaka jest faktyczna podstawa do unieważnienia postępowania.

Stan prawny

W analizowanym wyroku KIO z 6 grudnia 2024 r., sygn. akt KIO 4269/24, Izba uwzględniła odwołanie i nakazała zamawiającemu unieważnienie czynności unieważnienia postępowania.

Izba podzieliła przy tym pogląd wyrażony w wyroku z 1 czerwca 2023 r., sygn. akt KIO 1408/23, wskazując, że „nie każda wada postępowania, w tym spowodowana niestarannym przygotowaniem SWZ i popełnieniem w niej błędów, czy uchybień uzasadnia unieważnienie postępowania”.

Ponadto podkreślając, iż ciężar udowodnienia przesłanek unieważniających spoczywa na zamawiającym, Izba przedstawiła stanowisko, że zawiadamiając o takim unieważnieniu zamawiający musi podać w sposób wyczerpujący uzasadnienie zarówno faktyczne jak i prawne.

Ma to na celu także umożliwienie wykonawcom, którzy z podstawą decyzji unieważniającej postępowanie się nie zgadzają, ustosunkowania się do wskazanych uchybień. W przytoczonym powyżej wyroku wskazano również, że niektóre przesłanki mogą być oczywiste, przez co nie wymagają dodatkowych uzasadnień (np. brak ofert złożonych w postępowaniu), jednak w przypadku wady nieusuwalnej precyzyjne uzasadnienie potwierdzające wystąpienie okoliczności umożliwiających unieważnienie postępowania jest konieczne.

KIO uznała, że zamawiający przedstawił dosyć obszerne uzasadnienie czynności unieważnienia, próbując wykazać, że zaistniały wszystkie potrzebne okoliczności, jednakże skupiając się wyłącznie na wadach postępowania (wadach opisu przedmiotu zamówienia oraz braku podziału zamówienia na części) bez wskazania, że są one na tyle istotne, iż skutkują koniecznością unieważnienia postępowania. Ponadto Izba doszła do wniosku iż zamawiający nie wykazał związku przyczynowego pomiędzy przedstawianymi wadami, a brakiem możliwości zawarcia niepodlegającej unieważnieniu umowy.

W odniesieniu do braku zabezpieczenia środków finansowych (co którego zamawiający uzasadniał, że obecny limit środków jest przewidziany wyłącznie na 2025 rok, brak natomiast analogicznego postanowienia w zakresie wydatków na rok 2026) Izba zauważyła, że system gospodarowania odpadami komunalnymi jest systemem ciągłym. Gmina będąca zamawiającym nie jest organem stanowiącym i prowadzącym samodzielnie gospodarkę finansową, organem tym jest rada gminy, która uchwala budżet gminny. W związku z powyższym zamawiający nie mógł powoływać się na brak zabezpieczenia środków oraz brak uchwalenia prognozy środków na dalsze lata jako na wadę uniemożliwiającą zawarcie ważnej umowy.

Wnioski

Po pierwsze Izba podkreśliła, iż nawet jeśli dokumentacja postępowania zawiera nieścisłości czy pewne rozbieżności, to nie zawsze są to wady, które są na tyle istotne, że spowodują niemożliwości zawarcia niepodlegającej unieważnieniu umowy (co miało miejsce także w sytuacji objętej omawianym wyrokiem).

Po drugie, zauważono również, że zamawiający nie może konwalidować własnych błędów w postępowaniu za pomocą instytucji unieważnienia postępowania w sytuacji, gdy nie jest spełniona żadna z przesłanek unieważnienia tego postępowania.

Należy podkreślić, że omawiany wyrok jest zgodny z zaprezentowanym przez Izbę stanowiskiem w wyroku z 12 sierpnia 2021 r., sygn. akt KIO 2309/21, w którym uznano, że wada postępowania o udzielenie zamówienia publicznego nie występuje, gdy zamawiający nie opisał przedmiotu zamówienia zgodnie z własnymi oczekiwaniami. To zamawiający jest gospodarzem postępowania i po jego stronie leży dochowanie należytej staranności w przygotowaniu opisu przedmiotu zamówienia zgodnie z własnymi potrzebami, a skutki wynikające z błędów czy przeoczeń zamawiającego w tym zakresie w żadnym wypadku nie mogą obciążać wykonawców.

Warto także wskazać na jednolite stanowisko prezentowane w orzecznictwie KIO, iż interpretacja przesłanek do unieważnienia obligatoryjnego powinna pozostawać ścisła, a wykładnia rozszerzająca jest niedopuszczalna (tak np. z wyrok z 30 stycznia 2020 r., sygn. akt KIO 99/20).

Autorki: r. pr. Katarzyna Dziąćko, Aleksandra Walczak, Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.

System Rejestrowanego Doręczenia Elektronicznego, a zamówienia  publiczne

Aktualności, Uncategorized, Zamówienia sektorowe, Zamówienia w praktyce, , , , Możliwość komentowania System Rejestrowanego Doręczenia Elektronicznego, a zamówienia  publiczne została wyłączona

W Polsce wdrażany jest nowoczesny system rejestrowanego doręczenia elektronicznego (e-doręczeń), który umożliwia przesyłanie i odbieranie korespondencji za potwierdzeniem nadania i odbioru drogą elektroniczną. Termin wdrożenia e-doręczeń był wielokrotnie przesuwany – ale od dnia 1 stycznia 2025 r. system jest obowiązkowy dla części podmiotów publicznych zdefiniowanych w art. 2 pkt 6 ustawy z dnia 18 listopada 2020 r. o doręczeniach elektronicznych (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1045 z późn. zm., dalej jako: „ustawa o doręczeniach elektronicznych”).

W niniejszym artykule przedstawiono zagadnienia związane z udzielaniem zamówień publicznych na świadczenie usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego oraz publicznej usługi hybrydowej.

Czym są rejestrowane doręczenia elektroniczne i usługi hybrydowe?

  1. Publiczna usługa rejestrowanego doręczenia elektronicznego

Zgodnie z art. 2 pkt 8 ustawy o doręczeniach elektronicznych, jest to usługa rejestrowanego doręczenia elektronicznego, opisana w art. 3 pkt 36 rozporządzenia eIDAS (UE) nr 910/2014. Usługa ta, świadczona przez operatora wyznaczonego (Poczta Polska S.A.), zapewnia możliwość wysyłania i odbierania korespondencji elektronicznej za potwierdzeniem nadania i odbioru, gwarantując tym samym bezpieczeństwo i integralność przesyłanych danych. Jest to kluczowe rozwiązanie dla cyfryzacji administracji publicznej i komunikacji pomiędzy podmiotami publicznymi a prywatnymi.

Doręczanie korespondencji z wykorzystaniem publicznej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego będzie dokonywane na adres do doręczeń elektronicznych wpisany do bazy adresów elektronicznych – jeśli dany podmiot niepubliczny (w tym osoba fizyczna) taki adres posiada.

  • Publiczna usługa hybrydowa

Definicję usługi hybrydowej określa art. 2 pkt 7 ustawy o doręczeniach elektronicznych. Jest to usługa pocztowa, o której mowa w art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy Prawo pocztowe z dnia 23 listopada 2012 r., świadczona przez operatora wyznaczonego (również Pocztę Polską S.A.). Usługa ta łączy elementy elektroniczne i tradycyjne: podmiot publiczny przesyła dokument w formie elektronicznej, a operator dokonuje jego przekształcenia na formę papierową i fizycznego doręczenia do odbiorcy.

Usługa hybrydowa stosowana będzie w przypadku braku możliwości doręczenia korespondencji na adres do doręczeń elektronicznych, o którym mowa w art. 4 ustawy o doręczeniach elektronicznych (np. w przypadku braku takiego adresu).

Wyłączność operatora wyznaczonego

Zgodnie z art. 38 ust. 1 ustawy o doręczeniach elektronicznych, obowiązek świadczenia obu tych usług przypisano operatorowi wyznaczonemu, którym do końca 2025 roku jest Poczta Polska S.A. Wyłączność ta została określona w art. 149 ust. 1 ustawy o doręczeniach elektronicznych, co oznacza, że jedynie Poczta Polska S.A. ma prawo do świadczenia tych usług na rzecz podmiotów publicznych.

Zamówienia publiczne na usługi doręczeń

Ustawa z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1320, dalej jako: Pzp) definiuje zamówienie publiczne w art. 7 pkt 32 jako odpłatną umowę zawartą między zamawiającym a wykonawcą na dostawy, usługi lub roboty budowlane. Usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego oraz publiczne usługi hybrydowe, jako świadczenia odpłatne, mieszczą się w tej definicji.

Jeżeli wartość zamówienia przekracza próg 130 000 zł netto (art. 2 ust. 1 pkt 1 Pzp), przepisy Pzp co do zasady mają zastosowanie, chyba że występują okoliczności umożliwiające ich wyłączenie.

Art. 10 ust. 2 pkt 4 Pzp przewiduje, że przepisów Pzp nie stosuje się do zamówień na usługi udzielane podmiotowi, któremu przyznano wyłączne prawo świadczenia tych usług na podstawie ustawy lub innego aktu normatywnego. Wyłączenie to jest zgodne z unijnymi dyrektywami klasyczną i sektorową. Motyw 30 preambuły dyrektywy klasycznej 2014/24/UE (i odpowiednio motyw 37 dyrektywy sektorowej 2014/25/UE) wskazuje, że procedury przetargowe nie są konieczne, gdy usługi mogą być świadczone wyłącznie przez jednego dostawcę na mocy obowiązujących przepisów.

Powyższe stanowisko potwierdził Urząd Zamówień Publicznych w opinii z dnia 4 października 2023 r., podkreślając, że wyłączenie przepisów Pzp w przypadku usług rejestrowanego doręczenia elektronicznego i hybrydowego jest uzasadnione, ponieważ spełnione są wszystkie wymagane przesłanki. Wyłączenie z art. 10 ust. 2 pkt 4 Pzp może być zastosowane wówczas gdy łącznie spełnione są następujące warunki:

  • zamówienie jest zamówieniem na usługi,
  • zamówienie udzielane jest przez zamawiającego publicznego lub zamawiającego sektorowego,
  • zamówienie udzielane jest zamawiającemu publicznemu, który posiada wyłączne prawo do świadczenia tych usług, przyznane mu na podstawie ustawy lub innego aktu normatywnego podlegającemu publikacji.

Poczta Polska S.A. jest zamawiającym publicznym, o którym mowa w art. 4 pkt 3 Pzp. Oznacza to, że każdy zamawiający publiczny, a także zamawiający sektorowy, może zlecać usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego oraz publicznej usługi hybrydowej Poczcie Polskiej S.A. bez przeprowadzania postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, co znacząco upraszcza proces zawierania umów na świadczenie tych usług.

Harmonogram wdrażania e-doręczeń

Od 1 stycznia 2025 r. ustawę o doręczeniach elektronicznych obowiązkowo stosować będą m.in.:

  • organy administracji rządowej oraz jednostki budżetowe obsługujące te organy,
  • inne organy władzy publicznej, w tym organy kontroli państwowej i ochrony prawa oraz jednostki budżetowe obsługujące te organy,
  • Zakład Ubezpieczeń Społecznych i zarządzane przez niego fundusze oraz Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i fundusze zarządzane przez Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego,
  • Narodowy Fundusz Zdrowia,
  • agencje wykonawcze, instytucje gospodarki budżetowej, państwowe fundusze celowe, samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, uczelnie publiczne, Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne, państwowe i samorządowe instytucje kultury, inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych,
  • jednostki samorządu terytorialnego i ich związki oraz związki metropolitalne, samorządowe instytucje kultury, samorządowe osoby prawne oraz samorządowe zakłady budżetowe.

Podmioty te zobowiązane są do stosowania przepisów ustawy o doręczeniach elektronicznych w zakresie doręczania korespondencji z wykorzystaniem publicznej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego, a także w zakresie doręczania korespondencji z wykorzystaniem publicznej usługi hybrydowej – przy czym w przypadku tej ostatniej wyjątkiem są jednostki samorządu terytorialnego i ich związki oraz związki metropolitalne, samorządowe instytucje kultury, samorządowe osoby prawne oraz samorządowe zakłady budżetowe, które będą musiały wdrożyć usługę hybrydową od dnia 1 października 2029 r.

Wskazane wyżej podmioty objęte są co do zasady systemem zamówień publicznych – jako zamawiający publiczni lub sektorowi, zatem będą mogły zawrzeć umowę z wyznaczonym operatorem (do końca 2025 r. Pocztą Polską S.A.) z wyłączeniem stosowania Pzp, w oparciu o art. 10 ust. 2 pkt 4 Pzp.

Autorki: r.pr. Katarzyna Dziąćko, Dominika Frydryczak, Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.

Zasada jawności postępowania a tajemnica przedsiębiorstwa

Aktualności, , , , Możliwość komentowania Zasada jawności postępowania a tajemnica przedsiębiorstwa została wyłączona

Zasada jawności postępowania przedstawiona jest w art. 18 Ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1320, PZP) i stanowi jedną z głównych zasad postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Jak wskazuje przepis zamawiający może ograniczyć jawność tylko w przypadkach wskazanych w PZP. Jednym z takich przypadków jest art. 18 ust. 3 PZP zezwalający, aby nie ujawniać informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. z 2022 r. poz. 1233, UZNK), jeżeli wykonawca, wraz z przekazaniem takich informacji, zastrzegł, że nie mogą być one udostępniane oraz wykazał, że zastrzeżone informacje stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa. Kwestię tę omawialiśmy jeszcze pod rządami poprzednio obowiązującej ustawy Prawo zamówień publicznych z 2004 r. m.in. w artykule o prawidłowym zastrzeganiu tajemnicy czy też o rodzajach poszczególnych zastrzeganych dokumentów.

Przez tajemnicę przedsiębiorstwa zdefiniowaną w art. 11 ust. 2 UZNK rozumie się „informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, które jako całość lub w szczególnym zestawieniu i zbiorze ich elementów nie są powszechnie znane osobom zwykle zajmującym się tym rodzajem informacji albo nie są łatwo dostępne dla takich osób, o ile uprawniony do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi podjął, przy zachowaniu należytej staranności, działania w celu utrzymania ich w poufności”. Tak więc przesłankami uznania za tajemnicę przedsiębiorstwa są, spełnione łącznie:

  1. określony charakter informacji,
  2. brak powszechności informacji jako całości lub w szczególnym zestawieniu i zbiorze ich elementów albo trudny dostęp do nich,
  3. należyta staranność podczas działań w celu utrzymania poufności informacji.

Zagadnienie prawidłowego zastrzegania tajemnicy przedsiębiorstwa nadal budzi liczne wątpliwości i jest przedmiotem orzeczeń Krajowej Izby Odwoławczej (Izba, KIO), proponujemy zatem przegląd najbardziej aktualnych stanowisk Izby.

W jednym z najnowszych orzeczeń KIO z 16 września 2024 r., sygn. akt KIO 3086/24 odwołujący zarzucił naruszenie art. 18 ust. 3 PZP w związku z art. 11 ust. 2 poprzez zaniechanie odtajnienia w całości zastrzeżonych dokumentów, a Izba uznała, że odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z ustalonym przez Izbę stanem sprawy, zamawiający prowadził postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego w trybie przetargu nieograniczonego pn.: „Usługi dotyczące Centralnego Systemu Informatycznego Zabezpieczenia Społecznego (CSIZS)”. W postępowaniu brało udział 2 wykonawców, tj. odwołujący i przystępujący, którzy wraz z ofertą złożyli uzasadnienie zastrzeżenia tajemnicy przedsiębiorstwa zawartej w ofercie i załącznikach. Zarówno przystępujący jak i odwołujący złożyli wnioski o udostępnienie oferty konkurenta przez zamawiającego. Zamawiający w związku z wnioskami, w dniu 14 sierpnia 2024 r. przekazał wykonawcom jawną część złożonych ofert. Odwołujący wniósł o odtajnienie wykazu osób, tak aby możliwa była weryfikacja oceny przyznania punktacji w pozacenowym kryterium oceny ofert odnoszącym się do liczby lat doświadczenia danego eksperta. Zamawiający wezwał przystępującego do nadesłania jawnej wersji wykazu osób (uznał, iż przystępujący nie uzasadnił, dlaczego wszystkie informacje zawarte w ww. wykazie osób, miałyby zostać uznane za tajemnicę przedsiębiorstwa, a utajnienie całego dokumentu, jest nadmiarowe), przy czym w odpowiedzi przystępujący złożył zmodyfikowaną wersję tego wykazu – i taki dokument został udostępniony odwołującemu. Odwołujący domagał się jednak odtajnienia wykazu osób w całości, wskazując na fakt, iż przystępujący nie wykazał należycie, że informacje zawarte w wykazie osób stanowią tajemnicę jego przedsiębiorstwa.

Jak wynika z art. 11 ust. 2 UZNK to na wykonawcy ciąży obowiązek wykazania zamawiającemu przesłanek zastrzeżenia informacji jako tajemnica przedsiębiorstwa. Rolą zamawiającego jest więc aby w toku badania ofert ustalił czy wykonawca temu obowiązkowi sprostał. Podkreślić należy, że zdaniem Izby sformułowanie „wykazania” użyte w art. 11 ust. 2 UZNK oznacza coś więcej niż samo wyjaśnienie przyczyn objęcia tajemnicą. Tak więc KIO uznała, iż za wykazanie nie może być uznane ogólne uzasadnienie, sprowadzając się do przytoczenia jedynie elementów definicji legalnej tajemnicy przedsiębiorstwa.

Przystępujący wyjaśnił, iż zastrzegane informacje mają dla niego wartość gospodarczą, a więc są dla niego przydatne do prowadzenia działalności, czy budowania przewagi konkurencyjnej. Wskazał, on iż tajemnicą objął informacje o charakterze technologicznym (m.in. informacje o sposobie realizacji zamówienia) i organizacyjnym. W uzasadnieniu objęcia tajemnicą przystępujący wykazał, iż wszyscy pracownicy podpisują zobowiązanie do zachowania poufności. Co więcej uznano iż informacje w takim zbiorze, są ze sobą powiązane i wzajemnie od siebie zależne, nie są powszechnie znane i nie można ich uzyskać. Izba uznała więc iż wszystkie przesłanki badane przez zamawiającego wypełniają definicję tajemnicy przedsiębiorstwa.

Ważny wniosek wskazany w omawianym wyroku przez Izbę, a oparty o utrwaloną już linię orzeczniczą jest taki, że badaniu przez Izbę podlega czynność zamawiającego oceniająca przedstawione przez wykonawcę uzasadnienie zastrzeżenia tajemnicy przedsiębiorstwa, a nie fakt czy zastrzeżone informacje obiektywnie stanowią lub mogą stanowić informacje podlegające ochronie. Także do zamawiającego nie należy ocena, czy określone informacje mogą potencjalnie stanowić tajemnicę przedsiębiorstwa, powinien on jedynie zbadać, czy wykonawca należycie uzasadnił zastrzeżenie informacji, gdyż to jakość tego uzasadnienia decyduje o tym, czy w jawnym postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego określone informacje mogą pozostać niejawne. Badanie prawidłowości zastrzeżenia tajemnicy przedsiębiorstwa ma zatem charakter formalny i nie odnosi się do merytorycznej oceny, czy dane informacje taką tajemnicę rzeczywiście stanowią.

W niniejszej sprawie Izba orzekła, iż zamawiający działał prawidłowo a przystępujący dokonał właściwego zastrzeżenia tajemnicy. Przedstawione uzasadnienie zastrzeżenia nie zostało uznane za ogólnikowe i szczegółowo określało kwestie, które podlegały zastrzeżeniu jako tajemnica przedsiębiorstwa (Izba zbadała spełnienie wszystkich przesłanek z art. 11 ust. 2 UZNK). W związku z powyższym uznać należy zgodnie ze stanowiskiem Izby, iż argumentacja przystępującego mieściła się w zakresie pojęcia „wykazania”. Izba wskazała także, że „wykazanie” to czynność o charakterze faktycznym, sprowadzająca się do przekonania zamawiającego o wiarygodności określonych twierdzeń i informacji. Mniej istotne jest wiec czy dochodzi do tego na skutek złożenia wraz z uzasadnieniem dodatkowych dowodów czy dokumentów. Co więcej w wyroku KIO z 3 lipca 2024 r. sygn. akt: KIO 2029/24, 2034/24 wskazano wprost iż „wykazanie” to nie jednokrotnie przedstawienie zamawiającemu dokumentów o charakterze formalnym, pozbawionymi rzeczywistej wartości i znaczenia.

Podkreślenia wymaga także fakt, iż ocena zasadności zastrzeżenia tajemnicy przedsiębiorstwa ma charakter indywidualny co oznacza, iż u jednego wykonawcy pewne działania zmierzające w celu zachowania poufności mogą wystarczyć, natomiast u innego wykonawcy takie same działania mogą być zupełnie niewystarczające. Tak więc zgodnie z powyższym należy mieć na uwadze działania te, powinny być adekwatne do sytuacji organizacyjno – prawnej wykonawcy. Istotny może być więc wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 22 stycznia 2020 r., sygn. akt II SA/Wa 1544/19, w którym wskazano, że „każdy sposób działania, który wskazuje, że określone informacje są traktowane jako poufne, będzie stanowić realizację zalecenia ustawowego. Z tego względu ustawowe wymaganie podjęcia niezbędnych działań spełni także podjęcie pewnych czynności konkludentnych, jak np. dopuszczenie do informacji jedynie określonego kręgu pracowników”.

W omawianym wyroku KIO można zwrócić uwagę na następujące argumenty za zastrzeżeniem tajemnicy przedsiębiorstwa, które Izba w tym konkretnym przypadku uznała za uzasadnione:

  • W odniesieniu do zastrzeżenia jako tajemnicy przedsiębiorstwa wykazu osób Izba uznała za wiarygodną argumentację o ryzyku przejęcia personelu przez innych wykonawców – zdaniem Izby przystępujący wskazał, że przy tego rodzaju projektach takie ryzyko istnieje co może utrudniać realizacje przedsięwzięcia, zwłaszcza w początkowej jego fazie. Jednocześnie KIO podkreśliła, że w tym przypadku należy wskazać iż wartość gospodarcza nie zawsze ma charakter wymierny, tj. dający wyrazić się określoną kwotą. Już sama chęć uniknięcia straty, nawet hipotetycznej może zostać uznana za taką wartość gospodarczą.
  • W odniesieniu do zastrzeżonych informacji związanych z podmiotem trzecim, Izba za najistotniejszy uznała fakt, iż to sam podmiot trzeci wyraził wolę zachowania w poufności samego faktu nawiązania współpracy z przystępującym, co w konsekwencji skutkowało obowiązkiem przystępującego zastrzeżenia tej informacji jako tajemnicy.

Kwestia „wykazania” była także poruszana w wyrok KIO z 6 lutego 2024 r., sygn. akt KIO 190/24. Izba wskazała tam iż, obowiązek „wykazania” powinien być traktowany jako zbliżony do obowiązku „udowodnienia” w rozumieniu kodeksu postępowania cywilnego. Błędne więc jest stanowisko, gdzie sam fakt traktowania przez przedsiębiorcę określonych informacji jako poufnych miałby być wystarczający dla potwierdzenia ich wartości gospodarczej. Stanowisko to oznaczałoby zwolnienie wykonawcy z wykazywania tej pierwszej i podstawowej przesłanki wynikającej z art. 11 UZNK. Tu również pojawiło się stanowisko, że za „wykazanie” nie może być uznane ogólne uzasadnienie, sprowadzając się do przytoczenia elementów definicji czy bezpodstawne zapewnienie, że zastrzegana informacja ma walor tajemnicy przedsiębiorstwa.

Należy jednak zwrócić uwagę na fakt, że postępowanie odwoławcze ma charakter kontradyktoryjny – wyrok KIO odnosi się zawsze do argumentacji przedstawionej przez obie strony (zamawiającego i odwołującego w danej sprawie), zatem nawet w podobnych okolicznościach w różnych sprawach stanowisko Izby może być różne.

Potwierdza to kolejny wyrok KIO z dnia 17 września 2024 r., sygn. akt  KIO 3019/24, w którym Izba uznała, że odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie – tym razem odwołujący złożył odwołanie na czynność zamawiającego polegającą na odtajnieniu zastrzeżonych przez niego informacji. Izba zakwestionowała m.in. następujące argumenty odwołującego:

  • Zastrzeżenie przez odwołującego nazwy, typu, stawki pracy sprzętu i maszyn wynikające z kosztorysów szczegółowych, w ocenie Izby nie znajduje uzasadnienia, przed wszystkim dlatego, że tajemnicy przedsiębiorstwa nie stanowi umiejętność doboru sprzętu odpowiadającego szczegółowym wymogom postawionym przez zamawiającego.
  • Stwierdzenie odwołującego w wyjaśnieniach, iż: „odpowiedni dobór urządzeń i sprzętu oraz założenie odpowiedniej wydajności i przyjętej kolejności prac ma dla wykonawcy nieocenioną wartości gospodarczą i stanowi informacje mającą walor organizacyjny przedsiębiorstwa” ma zdaniem Izby wyłącznie charakter subiektywny. Po drugie, odwołujący nie wykazał, jak znajomość stawek pracy sprzętu i maszyn wskazane w kosztorysie, miałaby doprowadzić do utraty pozycji konkurencyjnej przez odwołującego.
  • W tym konkretnym przypadku Izba uznała też, że sam fakt zawarcia umowy o zachowanie w poufności informacji przekazywanych pomiędzy stronami (podwykonawcami i poddostawcami) nie zwalnia odwołującego z obowiązku wykazania, iż konkretna informacja nieujawniona w postępowaniu przetargowym ma obiektywną wartość gospodarczą.
  • Samo powoływanie się przez odwołującego na kontakty handlowe z kontrahentami i wypracowane relacje biznesowe jest niewystarczające, albowiem w działalności gospodarczej pozostawanie w stałych stosunkach gospodarczych z dostawcami, czy usługodawcami jest czymś typowym, zaś odwołujący nie udowodnił, w jaki sposób te wieloletnie kontakty handlowe przełożyły się na uzyskanie korzystnych cen zakupu u swoich kontrahentów oraz w jaki sposób informacje tam zawarte mogą być wykorzystane ze szkodą dla odwołującego przez innych wykonawców.

KIO odniosła się w niniejszym orzeczeniu także do wyroku z dnia 17 stycznia 2023 r., sygn. akt KIO 3533/22, w którym to Izba wskazała, iż: „Jeżeli Wykonawca decyduje się wykorzystać oferty podmiotów trzecich w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, to powinien mieć na względzie, że w razie braku wykazania ustawowych przesłanek, potwierdzających że dana informacja stanowi tajemnicę przedsiębiorstwa, także ona zostanie ujawniona”.

Analiza najnowszego orzecznictwa dotyczącego tajemnicy przedsiębiorstwa prowadzi zatem do wniosku, że mimo iż wyroki dają pewne wskazówki, w jakich sytuacjach zastrzeżenie tej tajemnicy będzie uznane za skuteczne, to jednak każdy stan faktyczny oceniany jest odrębnie i zawsze przy uzasadnieniu spełniania przesłanek z art. 11 ust. 2 UZNK wykonawca musi dochować najwyższej staranności. Niewątpliwie jednak ogólne, subiektywne i gołosłowne twierdzenia będą niewystarczające do skutecznego zastrzeżenia istotnych dla przedsiębiorcy informacji.

Autorki: r.pr. Katarzyna Dziąćko, Aleksandra Walczak, Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.

Certyfikacja wykonawców zamówień publicznych – jest nowy projekt!

Aktualności, Zamówienia sektorowe, Zamówienia w praktyce, Zamówienia współfinansowane z UE, , , , , Możliwość komentowania Certyfikacja wykonawców zamówień publicznych – jest nowy projekt! została wyłączona

18 marca 2024 r. w wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów opublikowany został projekt ustawy o certyfikacji wykonawców zamówień publicznych oraz zmianie niektórych innych ustaw (numer w wykazie – UC25).

Celem projektu jest wprowadzenie możliwości certyfikacji wykonawców zamówień publicznych, czyli uzyskania przez nich certyfikatu potwierdzającego zdolność oraz zasoby potrzebne do realizacji określonej kategorii zamówień lub też braku przesłanek do ich wykluczenia. Wprowadzenie certyfikacji wykonawców zamówień ma odnosić się zarówno do wykonawców krajowych jak również pochodzących z innych państw członkowskich Unii Europejskiej, stwarzając możliwość uzyskania w Polsce ww. certyfikatu oraz posługiwania się nim w całej Unii Europejskiej.

Jak wskazano w uzasadnieniu do projektu ustawy, głównym założeniem certyfikacji wykonawców jest ograniczenie obowiązków związanych z weryfikacją podmiotową wykonawców, poprzez powierzenie weryfikacji sytuacji wykonawcy niezależnym, wyspecjalizowanym podmiotom. Dla wykonawców certyfikacja ma przyczynić się do znacznego skrócenia czasu na przygotowanie oferty i obniżenia kosztów udziału w postępowaniu, a dla zamawiających ma stanowić kolejne usprawnienie procesu weryfikacji podmiotowej wykonawców (wyłącznie na podstawie przedłożonego przez wykonawcę certyfikatu).

Certyfikacja ma dotyczyć wszystkich zamówień objętych przepisami ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1605 z późn. zm., PZP), z wyjątkiem zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa. Dla wykonawców certyfikacja będzie miała charakter fakultatywny, ponieważ będzie to ich uprawnienie a nie obowiązek. Oznacza to, że złożenie wniosku o wydanie certyfikatu, jak i posłużenie się certyfikatem w postępowaniu, będzie wyłączną decyzją wykonawców. Jednakże należy wskazać, że mimo tego iż dla wykonawców jest to uprawnienie, po stronie zamawiających powstanie obowiązek uznawania certyfikatów w prowadzonych postępowaniach. Mimo to będzie istniała możliwość podważania zawartych w certyfikacie informacji w odpowiednio uzasadnionych przypadkach.

Certyfikacja będzie dotyczyć:

  • braku istnienia podstaw wykluczenia z postępowania o udzielenie zamówienia (certyfikacja niepodlegania wykluczeniu),
  • zdolności wykonawcy do należytego wykonania zamówienia, służących do wykazania spełniania warunków udziału w postępowaniu (certyfikacja zdolności wykonawcy).

Certyfikacja niepodlegania wykluczeniu może dotyczyć, zgodnie z wyborem wykonawcy, albo tylko obligatoryjnych przesłanek wykluczenia, o których mowa w art. 108 ust. 1 pkt 1-5 i ust. 2 PZP, albo też zarówno obligatoryjnych przesłanek jak i wybranych przez wykonawcę przesłanek fakultatywnych, o których mowa w art. 109 ust. 1 pkt 1-5 i 7-10 PZP. W ramach certyfikacji niepodlegania wykluczeniu będzie mogła być także przeprowadzona procedura self-cleaning, której wynik będzie wiążący dla wszystkich zamawiających. Część przesłanek wykluczenia nie będzie objęta certyfikacją, z uwagi na ich powiązanie z konkretnym postępowaniem o udzielenie zamówienia.

Z kolei w przypadku certyfikacji zdolności wykonawcy, wykonawca będzie mógł ubiegać się o potwierdzenie zdolności do należytego wykonania zamówienia publicznego w odniesieniu do wybranych przez siebie warunków udziału w postępowaniu w zakresie, o których mowa w art. 112 ust. 2 PZP. W związku z tym:

  • w odniesieniu do potwierdzania zdolności do występowania w obrocie gospodarczym oraz uprawnienia do prowadzenia określonej działalności gospodarczej lub zawodowej (art. 112 ust. 2 pkt 1 i 2 PZP), certyfikacja może obejmować m.in. przynależność do wskazanej organizacji, posiadanie określonej licencji lub zezwolenia,
  • w zakresie potwierdzania zdolności finansowej lub ekonomicznej (art. 112 ust. 2 pkt 3 ustawy PZP), wykonawca będzie samodzielnie wskazywał zakres tej zdolności, który chce potwierdzić w certyfikacie (m.in. wysokość rocznych przychodów, wysokość posiadanych środków finansowych lub zdolność kredytową, wysokość posiadanego ubezpieczenia OC w określonym obszarze),
  • w odniesieniu do potwierdzania zdolności w zakresie, o którym mowa w art. 112 ust. 2 pkt 4 PZP (tzn. zdolności technicznej lub zawodowej) poziomy zdolności związane z udzielaniem zamówienia na roboty budowlane określone zostaną w rozporządzeniu wykonawczym (a w zakresie dostaw i usług – mogą zostać określone w rozporządzeniu wykonawczym).

Ponadto projekt ustawy przewiduje możliwość określenia w rozporządzeniu wykonawczym kategorii zamówień publicznych z przypisanymi do nich poziomami zdolności. W uzasadnieniu do projektu ustawy wskazano, że przepisy wykonawcze określające standardowe poziomu zdolności mają na celu „miękkie” wprowadzanie standaryzacji formułowania przez zamawiających warunków udziału w postępowaniu, co w założeniu ma również pomóc, zwłaszcza mniejszym zamawiającym, w proporcjonalnym formułowaniu tych warunków.

Projekt ustawy o certyfikacji przewiduje także możliwość wspólnego ubiegania się przez wykonawców o udzielenie certyfikacji zdolności wykonawcy – w takim przypadku wykonawcy będą mogli powoływać się na tak uzyskany certyfikat tylko w przypadku, w którym wspólnie będą ubiegać się o udzielenie zamówienia publicznego.

Celem ustawy jest umożliwienie wykonawcom posługiwania się certyfikatem przy wielu różnych postępowaniach, bez potrzeby każdorazowego składania podmiotowych środków dowodowych. Należy przy tym podkreślić, że wykonawcy, którzy nie będą posiadać certyfikatu nadal będą mogli wykazać brak podstaw wykluczenia z postępowania lub spełnianie warunków udziału w postępowaniu w „klasyczny” sposób.

Zgodnie z propozycjami zawartymi w projekcie, certyfikaty wydawane będą przez akredytowane jednostki certyfikujące (akredytację ma przeprowadzać Polskie Centrum Akredytacji). Certyfikacja prowadzona będzie na podstawie wniosku wykonawcy, w oparciu o umowę zawartą przez wykonawcę z jednostką certyfikującą, sama procedura certyfikacji ma trwać nie dłużej niż 30 dni, a prowadzona będzie w oparciu o ustalony przez ministra właściwego do spraw gospodarki program certyfikacji. Każdy wydany certyfikat umieszczony zostanie w ogólnodostępnej i bezpłatnej Bazie Danych o Certyfikatach Wykonawców Zamówień Publicznych. Projekt ustawy przewiduje, że każdy będzie miał możliwość samodzielnego i nieodpłatnego pobrania, w formie elektronicznej, ważnego dokumentu certyfikatu. Ważność certyfikatu przewidziana została na okres od 1 roku do 3 lat.

Warto podkreślić fakt, że rozwiązanie w postaci certyfikacji wykonawców nie jest czymś nowym, ponieważ zostało już przewidziane w art. 64 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych, uchylającej dyrektywę 2004/18/WE (Dyrektywa klasyczna).

Co więcej, w polskim systemie zamówień certyfikaty zostały uwzględnione w wydanej na podstawie art. 21 PZP uchwale nr 6 Rady Ministrów z dnia 11 stycznia 2022 r. w sprawie przyjęcia Polityki zakupowej państwa (M.P. poz. 125, Polityka Zakupowa Państwa). Wskazano tam, iż wprowadzenie certyfikacji wykonawców będzie kontynuacją dla wprowadzanych ułatwień proceduralnych, szczególnie dla MŚP. Należy podkreślić, że z wprowadzenia certyfikacji skorzystano już w innych krajach członkowskich Unii Europejskiej (np. Republika Czeska, Węgry, Niemcy, Hiszpania).

W projekcie ustawy o certyfikacji przewidziane są także stosowne zmiany w PZP, umożliwiające praktyczne stosowanie certyfikatów:

  • zamawiający określając warunki udziału w postępowaniu w zakresie zdolności technicznej lub zawodowej, będzie zobowiązany stosować poziomy zdolności określone w rozporządzeniach wykonawczych, chyba że dla danego przedmiotu zamówienia poziomy zdolności nie zostały określone (zmiana w art. 112 PZP),
  • zamawiający będzie musiał określać w protokole z postępowania powody odstąpienia od zastosowania w/w poziomów zdolności (zmiana w art. 72 PZP),
  • wykonawca będzie mógł złożyć w postępowaniu o udzielenie zamówienia – zamiast odpowiednich podmiotowych środków dowodowych – certyfikat, z zamawiający nie będzie mógł żądać tych podmiotowych środków dowodowych w w/w zakresie (zmiana w art. 124 PZP); jedyny wyjątek będzie dotyczył art. 109 ust. 1 pkt 1 PZP i możliwości żądania aktualnych zaświadczeń z urzędu skarbowego czy ZUS / KRUS,
  • PZP będzie przewidywać możliwość wezwania wykonawcy do złożenia dodatkowych wyjaśnień w przypadku uzasadnionych wątpliwości w zakresie certyfikatu – w przypadku gdy, wyjaśnienia złożone przez wykonawcę będą niewystarczające do usunięcia uzasadnionych wątpliwości, zamawiający będzie informował o tym podmiot certyfikujący (nowy art. 128a PZP); w konsekwencji w przypadku zgłoszenia takich wątpliwości to podmiot certyfikujący przeprowadzi czynności sprawdzające w zakresie aktualności certyfikatu (zamawiający nie będzie mógł samodzielnie podważyć certyfikat i odrzucić ofertę wykonawcy, bez stosownej decyzji podmiotu certyfikującego),
  • przewidziane zostało także zawiadamianie podmiotu certyfikującego, w przypadku stwierdzenia w prawomocnie zakończonym postępowaniu odwoławczym lub skargowym, że domniemanie niepodlegania wykluczeniu lub zdolności do należytego wykonania zamówienia, wynikające z certyfikatu wykonawcy zamówień publicznych zostało obalone co do całości lub części certyfikacji (nowe art. 568a oraz 588a PZP).

Projekt ustawy przewiduje, że certyfikacja wykonawców będzie obowiązywać od 1 lipca 2025 r. W tym samym terminie minister właściwy do spraw gospodarki ma ustalić także program certyfikacji.

Oprócz certyfikacji wykonawców, projekt ustawy odnosi się do wykonania wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) z dnia 7 września 2023 r. w sprawie C-601/21, w którym TSUE orzekł o niezgodności – z pewnymi wyjątkami – z Dyrektywą klasyczną art. 11 ust. 4 PZP. Należy w tym miejscu podkreślić iż art. 11 jest przepisem wyłączającym stosowanie PZP, jednakże w związku z powyższym projekt przewiduje w art. 11 PZP uchylenie ust. 4 odnoszącego się do wytwarzania m.in. blankietów dokumentów publicznych, znaków akcyzy, kart do głosowania. TSUE orzekł, że powyższa regulacja wykracza poza przewidziane prawem unijnym wyłączenia stosowania Dyrektywy klasycznej, w związku z czym uznano, że ust. 4 został wprowadzony do PZP w sposób naruszający przepisy Dyrektywy klasycznej.

Autorki: r.pr. Katarzyna Dziąćko, Aleksandra Walczak

Nowa zakładka na Portalu Zamówienia.org.pl!

Aktualności, Energetyka, , , , , , Możliwość komentowania Nowa zakładka na Portalu Zamówienia.org.pl! została wyłączona

Na Portalu Zamówienia.org.pl od dziś pojawiła się nowa zakładka – Energetyka, w której publikowane będą artykuły dotyczące prawa energetycznego.

Portal Zamówienia.org.pl będzie poruszał tematykę związaną nie tylko z zamówieniami publicznymi, ale także z najbardziej aktualnymi zagadnieniami z sektora energetycznego.

Zachęcamy do lektury!